تفسیر مقدماتی قرآن کریم صفحه 96

بعدی عربهای بادیه نشین را از ناامیدی نجات می دهد و «شرط پذیزش اعمال» را «اطاعت از خدا و رسولش» بیان می فرماید: «اگر خدا و فرستاده اش را اطاعت کنید، چیزی از پاداش اعمال شما فروگذار نمی کند (و به کمال مطلوب می رسید)». و در پایان ضمن بیان علّت این امر یادآور می شود: «خدا بسیار آمرزنده و مهرورز است.»

شأن نزول

گفته اند این آیه و آیات پس از آن هنگامی نازل شد که گروهی از قبیله «بنی اَسَد» در سال خشکسالی، وارد مدینه شدند، و خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله رسیدند. آنان به امید گرفتن کمک مالی مسلمان شدند و به پیامبر صلی الله علیه و آله گفتند: طایفه های عرب با تو جنگیدند؛ ولی ما با خانواده نزد تو آمدیم و بدون جنگ ایمان آوردیم. بدین مناسبت این آیه فوق و آیات پس از آن فرود آمد و تفاوت اسلام و ایمان را به آنان یادآور شد و آنها را از منّت گذاشتن منع کرد. (1)

واژه شناسی

1. اعراب: جمع «عرب» است که به نسل اسماعیل علیه السلام گفته می شود؛ ولی «اعراب» به عربهای صحرانشین گفته می شود که معمولاً کم فرهنگ هستند؛ (2)

2. اسلام: از ماده «سلم» به معنای سلامت از آفات ظاهری و باطنی است. اسلام، داخل شدن در سلامت و امنیت است و دو مرتبه دارد: مرتبه نخست آن پایین تر از ایمان است که همان اعتراف (و اقرار به شهادتین) با زبان است که شخص مسلمان می شود و خون او محفوظ می ماند. و مرتبه دوم آن، بالاتر از ایمان است که همراه با اعتراف، اعتقاد قلبی و وفای عملی نیز حاصل شود؛ به طوری که شخص کاملاً تسلیم خدا باشد. (3)

1- (1) . نک: تفسیرهای: روح البیان؛ فی ظلال؛ المیزان؛ نمونه، ذیل آیه
2- (2) . مفردات راغب اصفهانی، مادّه عرب
3- (3) . همان، مادّه سلم