گلستان سخنوران - جلد اول صفحه 109

مجلس 9 بازجوئی از چهار چیز

در قرآن کریم ضمن آیات مکرر، مطلبی را بیان فرموده است که هم در دنیا و هم در آخرت، شایان توجه و دارای اهمیت است، آن هم مسئله اعمال و رفتار و پشت کار انسان است، در این دنیا هر طور زندگی کنی و هر عملی را به بار آوری، محصول و نتیجه آن را خواهی دید، خواه نیک باشد یابد زشت باشد یا زیبا مثبت باشد یا منفی و. و. بالاخره انسان در گرو اعمال خویش است «الانسان مجزیّون بأعمالهم ان خیراً فخیر و ان شرّاً فشرّ» انسان برابر کرده های خویش مجازات خواهد شد، اگر خیر است، خیر و اگر شراست، شر. بقول شاعر

از مکافات عمل غافل مشو***گندم از گندم بروید جو زجو

قرآن هم می فرماید: کُلُّ امْرِئٍ بِما کَسَبَ رَهِینٌ هرمردی در گروی کرده های خویش است و کُلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ رَهِینَهٌ تمام نفس ها در برابر کرده هایش گروگان است. و أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعی وَ أَنَّ سَعْیَهُ سَوْفَ یُری و برای انسان نیست مگر آنچه که کوشش نموده و به زودی نتیجه کوشش او دیده خواهد شد.

در مثل های عامیانه هم گفته شده است، هرچه بریزی به آشت آن آید به قاشقت چاه مکن که خود افتی، عرب هم می گوید: من حفر بئراً لاخیه یوشک أن یوقع فیه.

هرکس چاهی به برادرش بکَنَد در آینده نزدیک خود به آن می افتد.

بطور خلاصه انسان جواب گوی کرده های خویش خواهد بود، روی این اصل روایت نبوی به ما می فرماید:

لاتزلّ قدما عبد یوم القیامه الّا ویسئل عن اربعه، عن عمره فیم أفناه و عن شبابه فیم أبلاه و عن ماله من این اکتسبه و فیما أنفقه و عن حبّنا أهل البیت. گام های هربنده