نور هدایت : در نقد کتاب آن گاه که صحابه را شناختم صفحه 57

پاسخ

اوّلاً : آیه در مورد همه اصحاب نیست؛ زیرا پیشگامان نخستین در آن ستایش شده اند، نه همه و حتی معلوم نیست تمامی مهاجر و انصار را هم شامل شود؛ زیرا کلمه

مِنَ به معنای «تبعیض» است؛ یعنی پیشگامان از مهاجر و انصار.

ثانیاً : ستایش این پیشگامان، مشروط به استقامت در دین و عدم انحراف است نه مطلق؛ زیرا اگر آیه مطلق باشد، یا به معنای آن است که پیشگامان از مهاجر و انصار همواره بهشتی و مورد رضای خدا هستند اگرچه گناه کرده باشند و حتی مرتد شده باشند یا به این معناست که آنها تا آخر عمر منحرف نشدند و در دین پایدار بودند. معلوم است که احتمال اول درست نیست و خداوند هرگز از افراد فاسق و منحرف راضی نیست. احتمال دوّم نیز درست نیست؛ زیرا به طور قطع می یابیم که بسیاری از این پیشگامان، یکدیگر را تفسیق یا تکفیر کردند و به قتل و غارت و هتک یکدیگر پرداختند و هرگز نمی توان گفت که خداوند از همه آنها راضی است.

قرآن و پیشگامان مذموم

آیات قرآن، روایات و حقایق تاریخ، نه تنها مصون بودن صحابه را رد می کند، بلکه برخی از آن پیشگامان را مردود می شمارد. خداوند متعال «ثعلبه بن حاطب» - که از اصحاب بدر و از پیشگامان است و از پرداخت

زکات امتناع ورزید - را مذمت کرده و می فرماید:

وَ مِنْهُمْ مَنْ عاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتانا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَ لَنَکُونَنَّ