راه وحدت امت اسلامی صفحه 57

تکلیف اهل تأویل و استنباط

سخنی به همین مناسبت از یکی از مشایخ بزرگوار حنفی، به نام محمد امین معروف به ابن عابدین درباره مرتد در کتاب جهاد (1)از کتاب رد مختار دیدم که در آن، به اسلامیت کسی که از روی اجتهاد و تأویل، صحابه را لعن می نماید، حکم قاطع می کند و با صراحت می گوید:

اقرار به تکفیر این افراد، مخالف اجماع فقها بوده و با آنچه در متون و شروح آنها آمده، مغایر است و آنچه به عنوان اظهار نظر اهل مذهب، درباره تکفیر آنها آمده، نظر فقهای مجتهد نیست، بلکه نظر دیگران است! و آنچه هم از جانب غیر فقها یا فقهای دیگر رسیده، مورد اعتماد نیست! (2)

در همین زمینه کلام مفصل تری نیز، از ایشان به جای مانده است که پژوهشگران برای دست یابی به اطلاعات بیشتر می توانند به کتاب تنبیه الولاه و الحکام مراجعه کنند.

علامه گرامی ملاعلی قادری حنفی نیز، رساله ای بر رد کسانی که تأویل گران و مجتهدان را کافر دانسته اند، نوشته است.

ابن حزم نیز در این باره نوشته است:

اما کسی که یکی از صحابه (رضی الله عنه) را لعن کند، اگر جاهل به حکم باشد، عذر او پذیرفته است و اگر پس از آگاهی همچنان به لعن خود ادامه دهد و عناد ورزد، او فاسق است، مانند کسی که زنا و سرقت کرده باشد و اگر در این کار با خدا و رسول عناد و لجاج بورزد، او کافر است.