- پیشگفتار 1
- مقدمه 3
- بخش اول: کلّیّات 6
- اشاره 6
- اشاره 7
- فصل اول: مباحث مقدّماتی 7
- ١. دوران زندگی رسول خدا (ص) 8
- ب) ظهور مدّعیان نبوّت 9
- اشاره 9
- الف) احیای مجدّد قبیله گرایی 9
- ٢. گذری بر حوادث سال یازدهم 9
- ج) درخواست جانشینی 10
- د) اعزام سپاه به موته 11
- ه) ماجرای قلم و کاغذ 13
- فصل دوم: تحلیلی بر ماجرای سقیفه 18
- اشاره 18
- ١. انتخاب سعدبن عباده 19
- داستان سقیفه 19
- ٢. ورود مهاجران به صحنه 20
- ٣. نزاع اصحاب 22
- 4. آخرین انتخاب 24
- 5. ابوبکر در مصاف با بنی هاشم 26
- 6. توطئه ابوسفیان 31
- اشاره 40
- بخش دوم: آغاز دوره خلافت 40
- فصل اول: خلافت ابوبکر 41
- اشاره 41
- ١. زندگینامه 42
- ٢. کارگزاران 43
- اشاره 43
- الف) عمربن خطّاب 43
- ج) ابوعبیده جرّاح 44
- ب) خالدبن ولید 44
- الف) اخذ بیعت از مردم و بنی هاشم 45
- ٣. مهمّ ترین وقایع 45
- ب) ماجرای فدک و شهادت فاطمۀ زهرا (علیها السلام) 48
- ج) اعزام سپاه اسامه 50
- د) جنگ های رِدَّه 51
- ه) فتوحات 53
- 4. اقدامات 54
- 5. تحلیلی بر عملکرد خلیفۀ اول 56
- فصل دوم: خلافت عمربن خطّاب 60
- اشاره 60
- ١. زندگینامه 61
- ٢. کارگزاران 62
- ٣. مهم ترین وقایع 63
- الف) تأسیس نظام های حکومتی 64
- 4. اقدامات 64
- ج) جلوگیری از نقل حدیث 65
- ب) بدعت ها و نوآوری ها 65
- د) تشکیل شورای خلافت 66
- 5. تحلیلی بر عملکرد خلیفۀ دوم 68
- اشاره 72
- فصل سوم: خلافت عثمان 72
- ١. زندگینامه 73
- ٢. کارگزاران 74
- ٣. مهم ترین وقایع 75
- الف) ادامۀ فتوحات 75
- ب) گسترش فرهنگ اشرافی گری 75
- ج) شورش مخالفان 76
- الف) جمع آوری قرآن 77
- 4. اقدامات 77
- ب) تسلّط امویان بر جامعۀ اسلامی 78
- ج) بخشش اموال عمومی به بنی امیّه 79
- 5. تحلیلی بر عملکرد خلیفۀ سوم 80
- اشاره 84
- فصل چهارم: خلافت امیرالمؤمنین (ع) 84
- ١. زندگینامه 85
- ٢. کارگزاران 88
- الف) جنگ جمل 89
- ٣. مهم ترین وقایع 89
- ب) نبرد صفّین 92
- ج) واقعۀ نهروان 95
- د) غارتگری های معاویه 97
- الف) احیای سیرۀ نبوی 99
- 4. اقدامات 99
- ب) تلاش در جهت رفع تبعیض و بی عدالتی 100
- ج) گسترش فرهنگ تشیّع 101
- 5. تحلیلی بر عملکرد امیرمؤمنان علی (ع) 101
- اشاره 106
- فصل پنجم: خلافت امام حسن (ع) 106
- ١. زندگینامه 107
- ٢. مهم ترین وقایع 108
- الف) بیعت مردم با امام (ع) 108
- ب) نبرد با معاویه 109
- ج) ماجرای صلح 110
- ٣. تحلیلی بر عملکرد امام حسن (ع) 112
- بخش سوم: آغاز خلافت امویّان 117
- اشاره 117
- اشاره 118
- فصل اول: خلافت معاویه 118
- ١. زندگینامه 119
- ٢. کارگزاران 120
- الف) ادامۀ فتوحات 121
- ب) شهادت امام حسن (ع) 121
- ٣. مهم ترین وقایع 121
- ج) شهادت حُجْربن عَدی 122
- د) شورش خوارج 122
- الف) ترویج دشنام به آل علی (ع) و فشار بر شیعیان 123
- 4. اقدامات 123
- ب) جعل حدیث 124
- ج) موروثی کردن خلافت 124
- د) بدعت ها و نوآوری ها 127
- 5. تحلیلی بر عملکرد معاویه 128
- اشاره 132
- فصل دوم: خلافت یزیدبن معاویه 132
- ١. زندگینامه 133
- ٢. کارگزاران 135
- الف) اخذ بیعت از مردم 136
- ب) شهادت امام حسین (ع) 136
- ٣. مهم ترین وقایع 136
- ج) واقعۀ حره واقم 138
- ه.) فتوحات و قیام خوارج 139
- 4. تحلیلی بر عملکرد یزید 139
- د) حمله به مکه 139
- فصل سوم: انتقال خلافت به مروانیان 143
- اشاره 143
- ١. گذری بر تاریخ خلفای مروانی (64-١٣٢ ق) 144
- اشاره 144
- الف) مروان بن حکم 145
- ب) عبدالملک بن مروان 146
- د) سلیمان بن عبدالملک 147
- ج) ولیدبن عبدالملک 147
- ه.) عمربن عبدالعزیز 148
- و) یزیدبن عبدالملک 149
- ز) هشام بن عبدالملک 150
- ح) ولید بن یزید بن عبدالملک 150
- ط) یزید بن ولید بن عبدالملک معروف به «یزید ناقص» 151
- ک) مروان بن محمّد 152
- ی) ابراهیم بن ولید بن عبدالملک 152
- الف) جنبش توّابین 153
- ٢. مهم ترین وقایع 153
- ب) قیام مختار 155
- ج) شورش های پراکنده 158
- د) قیام های علوی 161
- فصل چهارم: علل و عوامل سقوط بنی امیّه 167
- اشاره 167
- ١. نزاع های خانوادگی 168
- ٢. مقابله با ارزش های اسلامی 169
- ٣. استبداد سیاسی و اقتصادی 170
- 4. حوادث خراسان 172
- 5. مبارزه شیعیان 173
- 6. شورش های پراکنده خوارج 174
- کتابنامه 178
کوفیان را به حمایت از پدر فراخواند و لشکری عظیم فراهم آورد. (1)در نبرد صفّین نیز در کنار امیرمؤمنان بود و مردم را بر ضدّ معاویه و سپاه او برانگیخت. (2)
آن حضرت با زنانی چون امّ کلثوم، خوله، امّ بشیر، امّ اسحاق و جعده ازدواج کرد و صاحب فرزندانی مانند محمّد اکبر، محمّد اصغر، جعفر، حمزه، فاطمه، حسن، امّ الحسن، امّ الخیر، زید، اسماعیل و یعقوب شد. (3)پس از شهادت علی (ع) در سال (4)٠ ق، مردم با وی بیعت کردند و حضرت، شش ماه و سه روز خلافت کرد. سپس در 2٨ صفر سال 4٩ ق به دست همسرش جعده مسموم شد و به شهادت رسید. آن گاه پیکر مطهّرش را در بقیع به خاک سپردند. (5)
٢. مهم ترین وقایع
الف) بیعت مردم با امام (ع)
دو روز پس از شهادت حضرت علی (ع) ، امام حسن (ع) در جمع کوفیان حاضر شد و ضمن ستایش امیرمؤمنان (ع) ، خود را فرزند حضرت محمّد (ص) و از اهل بیت (علیهم السلام) خواند و دوستی با ایشان را بر همگان فرض دانست. آن گاه ابن عبّاس طی سخنانی، مردم را به بیعت با آن حضرت دعوت کرد. پس از آن، ابتدا قیس بن سعد و سپس سایر مردم عراق و حجاز با امام دست بیعت دادند. (6)
1- تاریخ الامم و الملوک، ج 3، ص 4٩٧.
2- وقعۀ صفّین، ص 113.
3- ترجمۀ الحسن، ابن سعد، ص 2٧.
4- کشف الغمه، ج 2، ص 13٨؛ المعارف، ابن قتیبه، ص 212؛ الکافی، ج 1، ص 461؛ تاریخ الیعقوبی، ج 2، ص 225.
5- کشف الغمه، ج 2، ص 13٨؛ المعارف، ابن قتیبه، ص 212؛ الکافی، ج 1، ص 461؛ تاریخ الیعقوبی، ج 2، ص 225.
6- تاریخ الامم و الملوک، ج 4، ص 121؛ مقاتل الطّالبیین، ص 33؛ تاریخ الیعقوبی، ج 2، ص 214؛ الارشاد، ج 2، ص ٧.