تاریخ اسلام از وفات پیامبر اکرم (ص) تا سقوط بنی امیه صفحه 20

رسول خدا (ص) اشتغال داشتند، عدّه ای از انصار (1)در سقیفه جمع شدند ودربارۀ حقّانیّت خود در امر خلافت به مذاکره پرداختند. آنها ابتدا رییس خود، سعدبن عباده انصاری را جانشین رسول خدا (ص) معرّفی کردند. سپس او خطاب به طرفداران خویش با اشاره به سابقۀ مسلمانی انصار، این امر را نعمت وکرامت الهی خواند و گفت:

شما مایۀ عزّت دین رسول خدا شدید و با دشمنانش به جهاد برخاستید. خداوند به وسیلۀ شما زمین را برای پیامبرش مسخّر گردانید و حضرتش در حالی رحلت فرمود که از انصار راضی بود. پس امر خلافت را محکم به دست گیرید؛ زیرا شما برای این امر از همه شایسته ترید. (2)

آنگاه مردم سخنان وی را تأیید کردند و گفتند: «ما به ولایت و خلافت تو راضی هستیم و از تو حمایت می کنیم» . (3)

٢. ورود مهاجران به صحنه

از سوی دیگر، وقتی خبر سقیفه به ابوبکر و عمر رسید، به شدّت برآشفتند و همراه ابوعبیدۀ بن جرّاح، به سرعت خود را به آنجا رساندند. ابتدا عمر قصد داشت سخن بگوید، امّا ابوبکر پیشدستی کرد و خطاب به انصار گفت:

1- پیش از هجرت رسول خدا (ص) به مدینه، دو قبیلۀ مهمّ عربی در این شهر سکونت داشتند. یکی اوس که یمنی الاصل بودند و دیگری خزرج. میان این دو قبیبله از دیرباز جنگ های خونینی وجود داشت؛ امّا از ابتدای هجرت پیامبر به آنجا تا هنگام حادثۀ سقیفه با یکدیگر متّحد بوده و از مسلمانان حمایت می کردند؛ از این رو به انصار (یاران رسول خدا) معروف گشتند. آن حضرت همواره به مسلمانان سفارش می فرمود تا حقوق انصار را رعایت کنند، (معجم قبائل العرب، کحاله، ج 1، صص 51 و 342؛ الامامه و السّیاسه، ابن قتیبه، ج 1، ص 1٠ و منابع دیگر) .
2- نقل شده است که سعدبن عباده آن روز بیمار بود و نمی توانست بایستد و سخن بگوید؛ لذا در حالی که روی زمین خوابیده بود، آهسته به فرزند خود قیس القا می کرد و او با صدای بلند به گوش مردم می رساند. همین قیس بعد از واقعۀ سقیفه، وقتی از پدرش شنید که رسول خدا (ص) بر ولایت علی٧ تأکید فرموده است، خطاب به او گفت: «تو چنین چیزی را از آن حضرت شنیده ای و آن گاه ادّعای خلافت می کنی؟ به خدا سوگند که دیگر با تو سخن نخواهم گفت! (السقیفه و فدک، جوهری، ص 56؛ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 6، ص 44 و سایر منابع) .
3- الامامه و السیاسه، ابن قتیبه، ج 1، صص 12 - 15.