- پیشگفتار 1
- مقدمه 3
- اشاره 6
- بخش اول: کلّیّات 6
- اشاره 7
- فصل اول: مباحث مقدّماتی 7
- ١. دوران زندگی رسول خدا (ص) 8
- ٢. گذری بر حوادث سال یازدهم 9
- الف) احیای مجدّد قبیله گرایی 9
- ب) ظهور مدّعیان نبوّت 9
- اشاره 9
- ج) درخواست جانشینی 10
- د) اعزام سپاه به موته 11
- ه) ماجرای قلم و کاغذ 13
- اشاره 18
- فصل دوم: تحلیلی بر ماجرای سقیفه 18
- داستان سقیفه 19
- ١. انتخاب سعدبن عباده 19
- ٢. ورود مهاجران به صحنه 20
- ٣. نزاع اصحاب 22
- 4. آخرین انتخاب 24
- 5. ابوبکر در مصاف با بنی هاشم 26
- 6. توطئه ابوسفیان 31
- بخش دوم: آغاز دوره خلافت 40
- اشاره 40
- اشاره 41
- فصل اول: خلافت ابوبکر 41
- ١. زندگینامه 42
- ٢. کارگزاران 43
- الف) عمربن خطّاب 43
- اشاره 43
- ج) ابوعبیده جرّاح 44
- ب) خالدبن ولید 44
- الف) اخذ بیعت از مردم و بنی هاشم 45
- ٣. مهمّ ترین وقایع 45
- ب) ماجرای فدک و شهادت فاطمۀ زهرا (علیها السلام) 48
- ج) اعزام سپاه اسامه 50
- د) جنگ های رِدَّه 51
- ه) فتوحات 53
- 4. اقدامات 54
- 5. تحلیلی بر عملکرد خلیفۀ اول 56
- فصل دوم: خلافت عمربن خطّاب 60
- اشاره 60
- ١. زندگینامه 61
- ٢. کارگزاران 62
- ٣. مهم ترین وقایع 63
- 4. اقدامات 64
- الف) تأسیس نظام های حکومتی 64
- ب) بدعت ها و نوآوری ها 65
- ج) جلوگیری از نقل حدیث 65
- د) تشکیل شورای خلافت 66
- 5. تحلیلی بر عملکرد خلیفۀ دوم 68
- اشاره 72
- فصل سوم: خلافت عثمان 72
- ١. زندگینامه 73
- ٢. کارگزاران 74
- ٣. مهم ترین وقایع 75
- ب) گسترش فرهنگ اشرافی گری 75
- الف) ادامۀ فتوحات 75
- ج) شورش مخالفان 76
- 4. اقدامات 77
- الف) جمع آوری قرآن 77
- ب) تسلّط امویان بر جامعۀ اسلامی 78
- ج) بخشش اموال عمومی به بنی امیّه 79
- 5. تحلیلی بر عملکرد خلیفۀ سوم 80
- اشاره 84
- فصل چهارم: خلافت امیرالمؤمنین (ع) 84
- ١. زندگینامه 85
- ٢. کارگزاران 88
- ٣. مهم ترین وقایع 89
- الف) جنگ جمل 89
- ب) نبرد صفّین 92
- ج) واقعۀ نهروان 95
- د) غارتگری های معاویه 97
- 4. اقدامات 99
- الف) احیای سیرۀ نبوی 99
- ب) تلاش در جهت رفع تبعیض و بی عدالتی 100
- ج) گسترش فرهنگ تشیّع 101
- 5. تحلیلی بر عملکرد امیرمؤمنان علی (ع) 101
- اشاره 106
- فصل پنجم: خلافت امام حسن (ع) 106
- ١. زندگینامه 107
- الف) بیعت مردم با امام (ع) 108
- ٢. مهم ترین وقایع 108
- ب) نبرد با معاویه 109
- ج) ماجرای صلح 110
- ٣. تحلیلی بر عملکرد امام حسن (ع) 112
- اشاره 117
- بخش سوم: آغاز خلافت امویّان 117
- فصل اول: خلافت معاویه 118
- اشاره 118
- ١. زندگینامه 119
- ٢. کارگزاران 120
- ٣. مهم ترین وقایع 121
- ب) شهادت امام حسن (ع) 121
- الف) ادامۀ فتوحات 121
- ج) شهادت حُجْربن عَدی 122
- د) شورش خوارج 122
- الف) ترویج دشنام به آل علی (ع) و فشار بر شیعیان 123
- 4. اقدامات 123
- ب) جعل حدیث 124
- ج) موروثی کردن خلافت 124
- د) بدعت ها و نوآوری ها 127
- 5. تحلیلی بر عملکرد معاویه 128
- فصل دوم: خلافت یزیدبن معاویه 132
- اشاره 132
- ١. زندگینامه 133
- ٢. کارگزاران 135
- الف) اخذ بیعت از مردم 136
- ب) شهادت امام حسین (ع) 136
- ٣. مهم ترین وقایع 136
- ج) واقعۀ حره واقم 138
- 4. تحلیلی بر عملکرد یزید 139
- ه.) فتوحات و قیام خوارج 139
- د) حمله به مکه 139
- اشاره 143
- فصل سوم: انتقال خلافت به مروانیان 143
- اشاره 144
- ١. گذری بر تاریخ خلفای مروانی (64-١٣٢ ق) 144
- الف) مروان بن حکم 145
- ب) عبدالملک بن مروان 146
- د) سلیمان بن عبدالملک 147
- ج) ولیدبن عبدالملک 147
- ه.) عمربن عبدالعزیز 148
- و) یزیدبن عبدالملک 149
- ز) هشام بن عبدالملک 150
- ح) ولید بن یزید بن عبدالملک 150
- ط) یزید بن ولید بن عبدالملک معروف به «یزید ناقص» 151
- ک) مروان بن محمّد 152
- ی) ابراهیم بن ولید بن عبدالملک 152
- الف) جنبش توّابین 153
- ٢. مهم ترین وقایع 153
- ب) قیام مختار 155
- ج) شورش های پراکنده 158
- د) قیام های علوی 161
- اشاره 167
- فصل چهارم: علل و عوامل سقوط بنی امیّه 167
- ١. نزاع های خانوادگی 168
- ٢. مقابله با ارزش های اسلامی 169
- ٣. استبداد سیاسی و اقتصادی 170
- 4. حوادث خراسان 172
- 5. مبارزه شیعیان 173
- 6. شورش های پراکنده خوارج 174
- کتابنامه 178
مکه رود و با مشرکان گفت وگو کند. او پس از رسول خدا، به سرعت با ابوبکر بیعت کرد و کتابت نامه های خلیفه را بر عهده گرفت. در دورۀ خلیفۀ دوم هم، از نفوذ بسیار و حمایت خاصّ وی برخوردار شد. (1)
عثمان در محرّم سال 25 ق به وسیلۀ شورایی که عمر تعیین کرده بود، به خلافت رسید و در ذی حجّه سال 36 ق، پس از 12 سال خلافت، در ٨3 سالگی کشته شد. نام دقیق قاتل یا قاتلان عثمان معلوم نیست؛ ولی از شخصی به نام اسودان بن حمران مصری و حتّی برخی از اصحاب رسول خدا (ص) مانند طلحه یاد شده است. (2)گویند جنازه اش را در محلّ جمع آوری زباله انداختند و پس از سه یا چهار روز، عدّه ای شبانه و بی آن که بر آن نماز بگذارند، در محلّی به نام حَشّ کوکب به خاک سپردند. (3)
٢. کارگزاران
عثمان، بیشتر فرمانداران عمر و صحابۀ رسول خدا (ص) مانند عمّاربن یاسر و ابوموسی اشعری را تغییر داد و به جای آنان کارگزارانی از طایفۀ بنی امیّه برگزید. همچنین اشخاصی چون علی بن عدی بن ربیعه، خالد بن عاصی بن هشام، عبدالله بن حضرمی، قاسم بن ربیعه، یعلی بن امیّه، عبدالله بن عامر بن کریز، سعیدبن عاص، عبدالله بن سعد بن ابی سرح، ولید بن عقبۀ بن ابی معیط، معاویۀ بن ابی سفیان، جریربن عبدالله، اشعث بن قیس، عتیبۀ بن النهاس، سعیدبن قیس و سائب بن اقرع را بر مکه، طائف، صنعاء، بصره، کوفه، مصر، شام، قرقیسیا، همدان، آذربایجان، حلوان، ری و اصفهان گمارد.
وی، ابوموسی اشعری، جابربن فلان مزنی، سماک انصاری، قعقاع بن عمرو،
1- تاریخ الامم و الملوک، ج 2، صص 2٠3، 22٧-2٧٨ و 61٧؛ الاستیعاب، ج 3، ص 1٠3٨.
2- تاریخ المدینه المنوره، ج 4، ص 123٠؛ الطبقات الکبری، ج 3، ص 223.
3- تاریخ الیعقوبی، ج 2، ص 1٧6؛ الطبقات الکبری، ج 3، ص٧٧؛ تاریخ الامم و الملوک، ج 3، ص 443؛ الاستیعاب، ج 3، صص 1٠4٧-1٠4٩.