تاریخ اسلام از وفات پیامبر اکرم (ص) تا سقوط بنی امیه صفحه 88

را شهر علم و علی (ع) را دروازۀ آن خواند و فرمود: «طالب علم باید از دروازۀ آن عبور کند» . آن حضرت، در علوم گوناگونی مانند قرآن، تفسیر، حدیث، فقه، صرف و نحو، فصاحت و بلاغت، طبّ، شعر و طریقت، سرآمد و مرجع عصر خویش بود و در جمع مردم کوفه فرمود: «پیش از آن که مرا از دست بدهید از من بپرسید؛ زیرا من راه های آسمان را بهتر از راه های زمین می شناسم» . (1)

حضرت علی (ع) در غدیر خم، خلیفه و جانشین رسول خدا (ص) معرّفی شد، ولی مردم پس از رحلت آن بزرگوار، به ایشان بی مهری کردند و او را از صحنۀ سیاست کنار گذاردند؛ با این همه، وی از هر گونه کمک فکری، دینی و سیاسی به خلفا دریغ نورزید و همواره در اموری که به مصلحت امّت اسلامی بود، به یاری آنان شتافت. با مرگ خلیفۀ سوم، مردم یکپارچه به سوی آن حضرت هجوم آورده و در روز سه شنبه 23 یا جمعه 25 ذی حجّه سال 35 ق با وی بیعت کردند. ایشان پس از چهار سال و نه ماه خلافت، سرانجام در سحرگاه 1٩ رمضان سال 4٠ ق درحالی که در مسجد کوفه مشغول خواندن نماز بود، به دست ابن ملجم مرادی مجروح شد و در 21 رمضان، در 63 سالگی به شهادت رسید. امام حسن مجتبی (ع) بر پیکر مطهّر حضرتش نماز گزارد و ایشان را در نجف اشرف به خاک سپرد. (2)

٢. کارگزاران

حضرت علی (ع) پس از برکناری اغلب کارگزاران و فرمانداران عثمان، عدّه ای از اصحاب رسول خدا (ص) و یاران نزدیک خود را بر امور حکومتی گماشت؛ از