تفسیر مقدماتی قرآن کریم صفحه 148

است که توخالی نیست؛ بلکه پر است؛ (1)

3. کفو: اصل آن «کفء» به معنای یکسان بودن از نظر ارزش و منزلت است؛ از این رو «کفو» به معنای مثل و همتا می آید. (2)

نکته ها و اشاره ها

1. سوره توحید را شناسنامه خدا دانسته اند. این سوره خدا را با نام معرّفی می کند و نسب او را مشخّص می سازد که پدر و مادر نداشته و فرزندی نیز ندارد؛ یعنی در جملاتی کوتاه خدا را نسبتاً به صورت کامل معرّفی می کند؛

2. در جهان بینی اسلامی خدا یکی است و تنها او سرچشمه همه قدرتها و خوبیهاست و فقط او شایسته پرستش است. روح توحیدی در تمام عقاید و اعمال مسلمانان جاری است و محور اصلی دین اسلام توحید می باشد که همچون روحی در کالبد دین دمیده شده؛

3. توحید دارای تقسیمات متعدّدی است:

الف) بر اساس یک تقسیم، توحید چهار شاخه دارد:

- توحید ذاتی: خدا یکی است و هیچ شریک و همتایی ندارد؛

- توحید صفاتی: صفات خدا از ذاتش جدا نیست؛ همان طور که صفات وی از همدیگر جدا نیست؛ بلکه همگی عین ذات اوست؛

- توحید افعالی: علّت اصلی هر موجود و حرکتش، خداست؛

- توحید عبادی: مردم باید تنها او را بپرستند و غیر او شایسته پرستش نیست. در قرآن کریم به همه مراتب توحید اشاره شده؛ (3) اما در این سوره تنها توحید ذاتی و صفاتی را بیان کرده است؛

1- (1) . مفردات، مادّه صمد
2- (2) . همان، مادّه کفء؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج10، ص75
3- (3) . ر. ک: حمد، 5؛ انفال، 17