تفسیر مقدماتی قرآن کریم صفحه 81

مردم شد، و در این آیه به سه عامل اختلافات اجتماعی؛ یعنی مسخره کردن همدیگر، عیبجویی و لقب زشت دادن اشاره کرده و آنها را ممنوع اعلام می دارد؛

3. مسخره کردن دیگران، عاملی روانی دارد و از خود برتربینی و تکبّر و گاهی از خود کم بینی و احساس حقارت سرچشمه می گیرد، که در طول تاریخ عامل بسیاری از درگیریها شده است. کسی که از نظر ارزشهای مادّی یا معنوی همچون ثروت، زیبایی، و حتّی علم و عبادت خود را از دیگران برتر می بیند، به تحقیر و مسخره کردن آنان اقدام می کند؛ در حالی که ارزشهای واقعی به نیّتهای افراد بستگی دارد و نمی توان بر طبق ظاهر حکم کرد که چه کسی از دیگران برتر است؛

4. مسخره کردن دیگران در عصر حاضر به شکلهای گوناگون تحقق می یابد:

گاهی با لطیفه ها و زمانی با فیلمهای طنزآمیز و کاریکاتورها؛ همان طور که گاهی در تبلیغات صدا و سیما و روزنامه هابه چشم می خورد؛ البتّه روشن است که این امور گاهی به صورت صحیح و بدون آزار دیگران برای انتقاد از کار بد صورت می گیرد که سبب نشاط جامعه نیز می شود و اشکالی ندارد؛ امّا در صورتی که سبب آزار و توهین به دیگران شود، حرام است؛

5 .در این آیه مسخره کردن مردان و زنان جداگانه ذکر شده تا تأکید بیشتری بر مطلب باشد یا آنکه این موضوع در بین زنان و مردان شایع بوده است؛ همان طور که در شأن نزول آمد؛

6 . در این آیه اشاره شده که ممکن است کسی که مسخره شده، بهتر از کسی باشد که او را مسخره کرده؛ یعنی کسی از باطن افراد اطلاعی ندارد و بر اساس ظاهر افراد نیز نمی توان قضاوت قطعی کرد. چه بسا مسخره شونده از اولیای الاهی باشد؛

7. در برخی آیات قرآن آمده است، که یکی از عوامل عذاب دوزخیان، همان مسخره کردن مؤمنان می باشد. (1) و در حدیثی از امام صادق علیه السلام حکایت شده: «هر