تفسیر مقدماتی قرآن کریم صفحه 92

و به معنای ارجمندترین است. (1) گفته شده که اگر وصف خدا باشد، مقصود احسان و نعمتهای آشکار اوست، و اگر وصف انسان باشد، مقصود اخلاق و کردار پسندیده اوست. (2)

نکته ها و اشاره ها

1. مقصود از اینکه همه انسانها از یک مرد و زن یا از جنس واحدی آفریده شدند، آن است که نژاد همگان به «آدم» و «حوا» باز می گردد. بنابراین ریشه همه یکی است و برتری قبیله ها، ملّتها و نژادها بر همدیگر بی معناست؛

2. در این آیه اشاره شده که خدا انسانها را به صورت قبیله ها، ملّتها، نژادها و با رنگهای مختلف آفرید تا ویژگیهای فردی و اجتماعی همگان یکسان و شبیه به هم نباشد و بتوانند با این تفاوتها همدیگر را بشناسند و نظم زندگی اجتماعی را حفظ و از هرج و مرج جلوگیری کنند؛

3. ارزشها در میان ملّتها و گروههای اجتماعی متفاوت است: برخی انتساب به یک نژاد، ملّت یا قبیله را مایه افتخار می دانند، و عده ای سرمایه های مادّی را نشانه ارزشمندی و شخصیّت افراد می شمرند، گروهی مقامهای اجتماعی و سیاسی را معیار برتری می دانند؛ امّا قرآن کریم در مجموع چند ارزش اصیل را معرّفی کرده که معیار برتری انسانها بر همدیگر است:

الف) تقوا و پارسایی؛

ب) علم و دانش؛ (3)

ج) جهاد و مبارزه؛ (4)

1- (1) . التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج10، ص46؛ العین، ج5، ص368 و...
2- (2) . مفردات راغب اصفهانی، مادّه کرم
3- (3) . «...هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یعْلَمُونَ وَ الَّذِینَ لَایَعْلَمُونَ...». (زمر، 9)
4- (4) . «...فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَهِدِینَ عَلَی الْقَعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا». (نساء، 95)