- دیباچه 1
- مقدمه 3
- اشاره 3
- 1. تداوم چالش ها در عرصه های اقتصادی 8
- اشاره 8
- نام گذاری سال 1391 به نام تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی 8
- 2. اولویت مسئله تولید، کار و سرمایه ایرانی 10
- فصل اول: کلیات 14
- اشاره 14
- اشاره 15
- 1. مال و ثروت 15
- تعریف اصطلاحی مال 16
- مال در لغت 16
- الف) مال و ثروت از دیدگاه اسلام 17
- اشاره 17
- یک مال از آن خداست 18
- سه مال وسیله قوام و سامان یابی زندگی مردم 19
- دو مال امانت در نزد انسان است 19
- چهار نکوهش بهره برداری نادرست از اموال 20
- پنج مال وسیله امتحان انسان 21
- اشاره 23
- 2. کار 23
- اشاره 24
- الف) کار و اهمیت آن در اسلام 24
- یک قوانین حاکم بر نظام هستی 24
- دو قوانین شریعت و نظام تشریع 26
- اشاره 26
- اول سفارش به کسب روزی با دست رنج 26
- دوم کار همانند جهاد در راه خدا و بلکه بالاتر از آن 27
- سوم نکوهش بی کاری و سربار دیگران شدن 28
- چهارم عبادت بودن کار 29
- سه کار در سیره عملی اولیای الهی 30
- پنجم تجلیل از کارگر 30
- ب) آداب کار 35
- یک اعتدال در کار 35
- اشاره 35
- دو پرداختن به کارهای مجاز 36
- سه پرداختن حقوق مالی 37
- اشاره 38
- 3. سرمایه 38
- الف) تعریف و معنای سرمایه 39
- ب) سرمایه از نگاه آموزه های دینی 40
- 4. تولید 47
- اشاره 47
- الف) اهمیت تولید 47
- اشاره 48
- ب) اسلام و مسئله تولید 48
- یک پای بندی به اصول و اهداف کلی نظام اقتصادی 49
- دو سیره ائمه اطهار علیهم السلام در افزایش تولید 51
- سه قوانین و مقررات مربوط به رشد تولید 52
- یک تفاوت در هدف تولید 53
- ج) تفاوت نگرش اسلام به تولید در مقایسه با دیگر نظامها 53
- اشاره 53
- دو تفاوت در اقسام تولیدات 55
- سه تفاوت در نگاه به عوامل تولید 56
- اشاره 57
- فصل دوم: اهداف تولید ، کار و سرمایه 57
- 1. تأمین نیازهای معیشتی 58
- 2. انجام وظایف عبادی 59
- 3. تحکیم ارزش های معنوی و اخلاقی 61
- اشاره 63
- 4. عدالت اجتماعی 63
- عناصر عدالت اقتصادی 66
- الف) رفع فقر 66
- اشاره 66
- ب) توازن اقتصادی 68
- 5. استقلال و عدم وابستگی اقتصادی 71
- 6. خودکفایی و اقتدار اقتصادی 74
- 7. رفاه عمومی 76
- 8. حفظ حاکمیت سیاسی اسلام 82
- اشاره 85
- 9. توسعه و رشد اقتصاد 85
- عوامل رشد اقتصادی 88
- اشاره 92
- 1. کشاورزی 92
- فصل سوم: بسترهای تولید ، کار و سرمایه 92
- اشاره 92
- اهمیت کشاورزی در اسلام 95
- کشاورزی، شغل انبیا و اولیا 100
- 2. دام داری و دام پروری 101
- اشاره 101
- اهمیت و جایگاه دام داری در اسلام 102
- اشاره 104
- 3. صنعت و فن آوری 104
- صنعت در اسلام 106
- اشاره 113
- 4. تجارت و بازرگانی 113
- جایگاه تجارت در اسلام 115
- اشاره 115
- الف) انگیزه سالم 117
- ب) صداقت و راستی 118
- ج) دانش و تخصص 119
- د) رعایت عدل و انصاف 122
- ه) اولویت تجارت داخلی 123
- و) انتخاب کالای مرغوب 124
- ز) استفاده بهینه از امکانات 124
- ح) اصلاح سرمایه 125
- نفی واسطه گری های غیر ضروری 126
- اشاره 129
- فصل چهارم: راهکارهای افزایش کار ، سرمایه گذاری و تولید 129
- 1. اصلاح برخی برداشت های نادرست فکری، فرهنگی و اعتقادی 130
- اشاره 130
- الف) تبیین مفهوم تقدیر روزی انسان 132
- ب) تبیین مفهوم توکل 134
- ج) تبیین مفهوم زهد و قناعت 136
- 2. ترویج و تبیین دیدگاه اسلام در زمینه فعالیت های اقتصادی 141
- اشاره 141
- الف) کار در اسلام 142
- ب) برادری مؤمنان در اسلام 145
- ج) مواسات در اسلام 147
- د) تعاون همگانی در اسلام 149
- ب) استغفار از گناهان 153
- الف) پای بندی به ایمان و تقوای الهی 153
- ج) صله رحم 154
- د) پرداخت زکات مال 155
- ه) رعایت عدل و داد 156
- 4. استفاده از تجربیات و دستاوردهای علمی 157
- اشاره 157
- یک ایجاد و حفظ فرهنگ کار 159
- الف) راهکارهای توسعه کار و تلاش 159
- اشاره 159
- دو تربیت نیروی کار ماهر 162
- سه ایجاد اشتغال و بستر کار 164
- چهار توجه به حقوق کارگر و حفظ انگیزه کار 167
- اشاره 167
- اول ارتقای جایگاه و احترام کارگر در جامعه 168
- دوم احیای حقوق کارگر 169
- ب) راهکارهای استفاده از سرمایه و افزایش سرمایه گذاری 170
- اشاره 170
- اول هم بستگی اجتماعی 171
- اشاره 171
- یک انباشت سرمایه 171
- دوم پرهیز از اسراف و تبذیر 172
- سوم قناعت 172
- دو امنیت اقتصادی 173
- سه استفاده از سرمایه های خارجی 175
- اشاره 175
- اسلام و استفاده از سرمایه های خارجی 179
- چهار تحمل سختی های اقتصادی مقطعی 182
- اشاره 182
- سوم اصلاح و تصویب قوانین 185
- دوم تشویق مردم به پس انداز 185
- اول ایجاد تعاونی های اعتبار 185
- 1. وظایف مردم در فعالیت های اقتصادی 186
- فصل پنجم: وظایف مردم، دولت و رسانه 186
- اشاره 186
- الف) مسئولیت دولت اسلامی 211
- اشاره 211
- 2. وظایف دولت1 211
- اشاره 211
- یک تحقق اهداف اقتصادی اسلام 212
- دو زمینه سازی برای تحقق عینی مبانی اقتصاد اسلامی 212
- ب) جایگاه دولت در اقتصاد 213
- سه تحقق نظام اقتصادی اسلام 213
- اشاره 217
- ج) مسئولیت دولت در قبال کار و سرمایه و تولید 217
- اشاره 218
- یک بسترسازی برای رشد و پیشرفت فعالیت های اقتصادی 218
- اول ایجاد تحول علمی و فرهنگی 219
- دوم ایجاد و تقویت عدالت اجتماعی 225
- سوم تأمین امنیت اقتصادی 230
- چهارم قانون گذاری و اجرای قوانین و مقررات 234
- اشاره 240
- اول تهیه طرح و برنامه اقتصادی 240
- دو مشارکت مستقیم دولت در توسعه فعالیت های اقتصادی 240
- دوم ایجاد زمینه اشتغال و مشارکت در تولید و سرمایه گذاری 244
- سوم حمایت از تلاشگران عرصه های اقتصادی 252
- چهارم نظارت و کنترل فعالیت های اقتصادی 259
- اشاره 265
- 3. نقش رسانه ملی در عرصه فعالیت های اقتصادی 265
- اشاره 266
- یک تبیین اهمیت کار در اسلام 266
- الف) رسانه و کار و اشتغال 266
- دو تبیین آداب کار و کوشش 267
- سه تشریح نتایج کار و کوشش 268
- چهار توجه به کارگر و حفظ انگیزه کار 269
- یک تبیین دیدگاه اسلام درباره سرمایه و سرمایه گذاری 271
- ب) نقش رسانه ملی در توسعه سرمایه گذاری 271
- اشاره 271
- دو تبیین تفاوت های اساسی بین دیدگاه اسلام با دیگر نظام ها در مورد سرمایه 272
- سه تبیین راه های جذب سرمایه های داخلی و امتیازهای آن 273
- چهار تبیین اهمیت سرمایه گذاری های بنیادی 273
- ج) رسانه ملی و تولید 275
- کتاب نامه 278
در روایات درباره میزان سود تأکید شده است. ضمن پرهیز از سودهای کلان به حداقل سود بسنده شود، چون از دید آموزه های دینی، گرفتن سود از برادر مؤمن در حکم رباست. رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید: «ربح المومن علی المومن ربا؛ سود گرفتن از برادر دینی در حکم رباست».(1)
ازاین رو، مغبون کردن برادر دینی در معامله، حرام دانسته شده است. بنابراین، گران فروشی، یکی از مصادیق مهم بی انصافی به شمار می آید که در آموزه های اسلامی مردود است. امام صادق(ع) در این باره می فرماید: «غبن المومن حرامٌ؛ مغبون کردن مؤمن حرام است».(2)
ه) اولویت تجارت داخلی
ه) اولویت تجارت داخلی
تا حد ممکن باید در تجارت و داد و ستد، اولویت را به معامله گران داخلی داد و در صورت مازاد کالا، با کشورهای خارجی معامله کرد. بی گمان، فعالیت های تجاری و داد و ستدهای بازرگانی، باید به سود جامعه و منافع ملی باشد و سبب رشد و شکوفایی اقتصاد و توان مندی ملی شود و از وابستگی به بیگانگان بکاهد. این امر مهم، افزون بر آنکه گامی در راه استقلال اقتصادی است که از مهم ترین اهداف اقتصاد اسلامی نیز به شمار می رود، آثار خوبی در زمینه های سیاسی و فرهنگی به جا خواهد گذاشت.
تاجر مسلمان باید برای خدمت به جامعه و رفاه و آسایش مردم بکوشد. رسول خدا صلی الله علیه و آله در روایتی می فرمایند: «فاِنّ الجالِبَ اِلی سُوقِنا کالمُجاهِدِ فی سَبیلِ الله.»(3) واژه «جالب» در مفهومی گسترده، انتقال هرگونه سرمایه، فن آوری،
1- بحارالانوار، ج103، ص103، به نقل از: الحیاه، ج5، ص562.
2- کافی، ج5، ص153، به نقل از: الحیاه، ج5، ص571.
3- نهج الفصاحه، ح1317.