- دیباچه 1
- مقدمه 3
- اشاره 3
- اشاره 8
- 1. تداوم چالش ها در عرصه های اقتصادی 8
- نام گذاری سال 1391 به نام تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی 8
- 2. اولویت مسئله تولید، کار و سرمایه ایرانی 10
- اشاره 14
- فصل اول: کلیات 14
- 1. مال و ثروت 15
- اشاره 15
- مال در لغت 16
- تعریف اصطلاحی مال 16
- اشاره 17
- الف) مال و ثروت از دیدگاه اسلام 17
- یک مال از آن خداست 18
- دو مال امانت در نزد انسان است 19
- سه مال وسیله قوام و سامان یابی زندگی مردم 19
- چهار نکوهش بهره برداری نادرست از اموال 20
- پنج مال وسیله امتحان انسان 21
- 2. کار 23
- اشاره 23
- یک قوانین حاکم بر نظام هستی 24
- الف) کار و اهمیت آن در اسلام 24
- اشاره 24
- دو قوانین شریعت و نظام تشریع 26
- اشاره 26
- اول سفارش به کسب روزی با دست رنج 26
- دوم کار همانند جهاد در راه خدا و بلکه بالاتر از آن 27
- سوم نکوهش بی کاری و سربار دیگران شدن 28
- چهارم عبادت بودن کار 29
- سه کار در سیره عملی اولیای الهی 30
- پنجم تجلیل از کارگر 30
- یک اعتدال در کار 35
- ب) آداب کار 35
- اشاره 35
- دو پرداختن به کارهای مجاز 36
- سه پرداختن حقوق مالی 37
- 3. سرمایه 38
- اشاره 38
- الف) تعریف و معنای سرمایه 39
- ب) سرمایه از نگاه آموزه های دینی 40
- اشاره 47
- 4. تولید 47
- الف) اهمیت تولید 47
- اشاره 48
- ب) اسلام و مسئله تولید 48
- یک پای بندی به اصول و اهداف کلی نظام اقتصادی 49
- دو سیره ائمه اطهار علیهم السلام در افزایش تولید 51
- سه قوانین و مقررات مربوط به رشد تولید 52
- ج) تفاوت نگرش اسلام به تولید در مقایسه با دیگر نظامها 53
- اشاره 53
- یک تفاوت در هدف تولید 53
- دو تفاوت در اقسام تولیدات 55
- سه تفاوت در نگاه به عوامل تولید 56
- فصل دوم: اهداف تولید ، کار و سرمایه 57
- اشاره 57
- 1. تأمین نیازهای معیشتی 58
- 2. انجام وظایف عبادی 59
- 3. تحکیم ارزش های معنوی و اخلاقی 61
- اشاره 63
- 4. عدالت اجتماعی 63
- عناصر عدالت اقتصادی 66
- الف) رفع فقر 66
- اشاره 66
- ب) توازن اقتصادی 68
- 5. استقلال و عدم وابستگی اقتصادی 71
- 6. خودکفایی و اقتدار اقتصادی 74
- 7. رفاه عمومی 76
- 8. حفظ حاکمیت سیاسی اسلام 82
- 9. توسعه و رشد اقتصاد 85
- اشاره 85
- عوامل رشد اقتصادی 88
- فصل سوم: بسترهای تولید ، کار و سرمایه 92
- 1. کشاورزی 92
- اشاره 92
- اشاره 92
- اهمیت کشاورزی در اسلام 95
- کشاورزی، شغل انبیا و اولیا 100
- اشاره 101
- 2. دام داری و دام پروری 101
- اهمیت و جایگاه دام داری در اسلام 102
- اشاره 104
- 3. صنعت و فن آوری 104
- صنعت در اسلام 106
- اشاره 113
- 4. تجارت و بازرگانی 113
- اشاره 115
- جایگاه تجارت در اسلام 115
- الف) انگیزه سالم 117
- ب) صداقت و راستی 118
- ج) دانش و تخصص 119
- د) رعایت عدل و انصاف 122
- ه) اولویت تجارت داخلی 123
- ز) استفاده بهینه از امکانات 124
- و) انتخاب کالای مرغوب 124
- ح) اصلاح سرمایه 125
- نفی واسطه گری های غیر ضروری 126
- اشاره 129
- فصل چهارم: راهکارهای افزایش کار ، سرمایه گذاری و تولید 129
- اشاره 130
- 1. اصلاح برخی برداشت های نادرست فکری، فرهنگی و اعتقادی 130
- الف) تبیین مفهوم تقدیر روزی انسان 132
- ب) تبیین مفهوم توکل 134
- ج) تبیین مفهوم زهد و قناعت 136
- اشاره 141
- 2. ترویج و تبیین دیدگاه اسلام در زمینه فعالیت های اقتصادی 141
- الف) کار در اسلام 142
- ب) برادری مؤمنان در اسلام 145
- ج) مواسات در اسلام 147
- د) تعاون همگانی در اسلام 149
- ب) استغفار از گناهان 153
- الف) پای بندی به ایمان و تقوای الهی 153
- ج) صله رحم 154
- د) پرداخت زکات مال 155
- ه) رعایت عدل و داد 156
- اشاره 157
- 4. استفاده از تجربیات و دستاوردهای علمی 157
- الف) راهکارهای توسعه کار و تلاش 159
- اشاره 159
- یک ایجاد و حفظ فرهنگ کار 159
- دو تربیت نیروی کار ماهر 162
- سه ایجاد اشتغال و بستر کار 164
- اشاره 167
- چهار توجه به حقوق کارگر و حفظ انگیزه کار 167
- اول ارتقای جایگاه و احترام کارگر در جامعه 168
- دوم احیای حقوق کارگر 169
- ب) راهکارهای استفاده از سرمایه و افزایش سرمایه گذاری 170
- اشاره 170
- اشاره 171
- یک انباشت سرمایه 171
- اول هم بستگی اجتماعی 171
- دوم پرهیز از اسراف و تبذیر 172
- سوم قناعت 172
- دو امنیت اقتصادی 173
- سه استفاده از سرمایه های خارجی 175
- اشاره 175
- اسلام و استفاده از سرمایه های خارجی 179
- اشاره 182
- چهار تحمل سختی های اقتصادی مقطعی 182
- دوم تشویق مردم به پس انداز 185
- سوم اصلاح و تصویب قوانین 185
- اول ایجاد تعاونی های اعتبار 185
- 1. وظایف مردم در فعالیت های اقتصادی 186
- اشاره 186
- فصل پنجم: وظایف مردم، دولت و رسانه 186
- اشاره 211
- الف) مسئولیت دولت اسلامی 211
- اشاره 211
- 2. وظایف دولت1 211
- دو زمینه سازی برای تحقق عینی مبانی اقتصاد اسلامی 212
- یک تحقق اهداف اقتصادی اسلام 212
- سه تحقق نظام اقتصادی اسلام 213
- ب) جایگاه دولت در اقتصاد 213
- اشاره 217
- ج) مسئولیت دولت در قبال کار و سرمایه و تولید 217
- یک بسترسازی برای رشد و پیشرفت فعالیت های اقتصادی 218
- اشاره 218
- اول ایجاد تحول علمی و فرهنگی 219
- دوم ایجاد و تقویت عدالت اجتماعی 225
- سوم تأمین امنیت اقتصادی 230
- چهارم قانون گذاری و اجرای قوانین و مقررات 234
- اشاره 240
- اول تهیه طرح و برنامه اقتصادی 240
- دو مشارکت مستقیم دولت در توسعه فعالیت های اقتصادی 240
- دوم ایجاد زمینه اشتغال و مشارکت در تولید و سرمایه گذاری 244
- سوم حمایت از تلاشگران عرصه های اقتصادی 252
- چهارم نظارت و کنترل فعالیت های اقتصادی 259
- 3. نقش رسانه ملی در عرصه فعالیت های اقتصادی 265
- اشاره 265
- یک تبیین اهمیت کار در اسلام 266
- اشاره 266
- الف) رسانه و کار و اشتغال 266
- دو تبیین آداب کار و کوشش 267
- سه تشریح نتایج کار و کوشش 268
- چهار توجه به کارگر و حفظ انگیزه کار 269
- یک تبیین دیدگاه اسلام درباره سرمایه و سرمایه گذاری 271
- اشاره 271
- ب) نقش رسانه ملی در توسعه سرمایه گذاری 271
- دو تبیین تفاوت های اساسی بین دیدگاه اسلام با دیگر نظام ها در مورد سرمایه 272
- سه تبیین راه های جذب سرمایه های داخلی و امتیازهای آن 273
- چهار تبیین اهمیت سرمایه گذاری های بنیادی 273
- ج) رسانه ملی و تولید 275
- کتاب نامه 278
نظام های دیگر نیز چنین است. به عبارت دیگر، هدف او برخورداری از زندگی مادی شایسته ای باشد که او را در کمالیابی و به دست آوردن سعادت جاودانی، یاری کند. امام صادق(ع) با توجه به این جهت گیری می فرماید: «نِعمَ العُون الدنیا عَلَی طَلبِ الاخِره؛ دنیای خوب، یاور و کمکی برای به دست آوردن آخرت است».(1)
دو تفاوت در اقسام تولیدات
دو تفاوت در اقسام تولیدات
گذشته از تفاوت در هدفها و انگیزه های تولید، اسلام از نظر نوع و اقسام تولیدات هم با دیگر مکاتب فرق دارد. در آیین اسلام، هرگونه تولیدی تأیید نشده است، بلکه اسلام تولیداتی را پذیرفته است که برای انسان مفید بوده و دارای نتایج سازنده ای باشد. ازاین رو، انواع تولیدات، به مباح، مستحب، مکروه، واجب و حرام تقسیم می شود، یعنی تولیدات را به نیازمندی های واقعی او در حد واجب و لازم مربوط می داند و از سوی دیگر، تولیداتی را حرام و ممنوع میشمارد که از جهتی زیان و ضرر دارند؛ یعنی در نظام اقتصاد اسلامی، فعالیت های تولیدی در دو لبه واجب و حرام قرار دارند و نمیتوانند از آن محدوده خارج شوند؛ چون سلامت جامعه و سعادت و آسایش و امنیت اقتصادی و معنوی انسان ها به خطر می افتد. ازاین رو، به دست آوردن درآمد از راه اموری چون تولید شراب و مواد مخدر، تولید سلاح های خطرناک، پرورش خوک و سگ، ساختن اسباب قمار و موسیقی های زیان بار ممنوع است، اما در نظام های اقتصادی دیگر، مانند سرمایه داری و کمونیستی، چنین محدودیت هایی وجود ندارد.
1- وسائل الشیعه، ج12، باب6، ح5.