- دیباچه 1
- مقدمه 3
- اشاره 3
- نام گذاری سال 1391 به نام تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی 8
- 1. تداوم چالش ها در عرصه های اقتصادی 8
- اشاره 8
- 2. اولویت مسئله تولید، کار و سرمایه ایرانی 10
- فصل اول: کلیات 14
- اشاره 14
- اشاره 15
- 1. مال و ثروت 15
- تعریف اصطلاحی مال 16
- مال در لغت 16
- الف) مال و ثروت از دیدگاه اسلام 17
- اشاره 17
- یک مال از آن خداست 18
- سه مال وسیله قوام و سامان یابی زندگی مردم 19
- دو مال امانت در نزد انسان است 19
- چهار نکوهش بهره برداری نادرست از اموال 20
- پنج مال وسیله امتحان انسان 21
- اشاره 23
- 2. کار 23
- اشاره 24
- الف) کار و اهمیت آن در اسلام 24
- یک قوانین حاکم بر نظام هستی 24
- دو قوانین شریعت و نظام تشریع 26
- اشاره 26
- اول سفارش به کسب روزی با دست رنج 26
- دوم کار همانند جهاد در راه خدا و بلکه بالاتر از آن 27
- سوم نکوهش بی کاری و سربار دیگران شدن 28
- چهارم عبادت بودن کار 29
- پنجم تجلیل از کارگر 30
- سه کار در سیره عملی اولیای الهی 30
- ب) آداب کار 35
- یک اعتدال در کار 35
- اشاره 35
- دو پرداختن به کارهای مجاز 36
- سه پرداختن حقوق مالی 37
- اشاره 38
- 3. سرمایه 38
- الف) تعریف و معنای سرمایه 39
- ب) سرمایه از نگاه آموزه های دینی 40
- اشاره 47
- الف) اهمیت تولید 47
- 4. تولید 47
- اشاره 48
- ب) اسلام و مسئله تولید 48
- یک پای بندی به اصول و اهداف کلی نظام اقتصادی 49
- دو سیره ائمه اطهار علیهم السلام در افزایش تولید 51
- سه قوانین و مقررات مربوط به رشد تولید 52
- اشاره 53
- یک تفاوت در هدف تولید 53
- ج) تفاوت نگرش اسلام به تولید در مقایسه با دیگر نظامها 53
- دو تفاوت در اقسام تولیدات 55
- سه تفاوت در نگاه به عوامل تولید 56
- فصل دوم: اهداف تولید ، کار و سرمایه 57
- اشاره 57
- 1. تأمین نیازهای معیشتی 58
- 2. انجام وظایف عبادی 59
- 3. تحکیم ارزش های معنوی و اخلاقی 61
- اشاره 63
- 4. عدالت اجتماعی 63
- الف) رفع فقر 66
- عناصر عدالت اقتصادی 66
- اشاره 66
- ب) توازن اقتصادی 68
- 5. استقلال و عدم وابستگی اقتصادی 71
- 6. خودکفایی و اقتدار اقتصادی 74
- 7. رفاه عمومی 76
- 8. حفظ حاکمیت سیاسی اسلام 82
- اشاره 85
- 9. توسعه و رشد اقتصاد 85
- عوامل رشد اقتصادی 88
- 1. کشاورزی 92
- اشاره 92
- فصل سوم: بسترهای تولید ، کار و سرمایه 92
- اشاره 92
- اهمیت کشاورزی در اسلام 95
- کشاورزی، شغل انبیا و اولیا 100
- اشاره 101
- 2. دام داری و دام پروری 101
- اهمیت و جایگاه دام داری در اسلام 102
- اشاره 104
- 3. صنعت و فن آوری 104
- صنعت در اسلام 106
- اشاره 113
- 4. تجارت و بازرگانی 113
- اشاره 115
- جایگاه تجارت در اسلام 115
- الف) انگیزه سالم 117
- ب) صداقت و راستی 118
- ج) دانش و تخصص 119
- د) رعایت عدل و انصاف 122
- ه) اولویت تجارت داخلی 123
- و) انتخاب کالای مرغوب 124
- ز) استفاده بهینه از امکانات 124
- ح) اصلاح سرمایه 125
- نفی واسطه گری های غیر ضروری 126
- اشاره 129
- فصل چهارم: راهکارهای افزایش کار ، سرمایه گذاری و تولید 129
- 1. اصلاح برخی برداشت های نادرست فکری، فرهنگی و اعتقادی 130
- اشاره 130
- الف) تبیین مفهوم تقدیر روزی انسان 132
- ب) تبیین مفهوم توکل 134
- ج) تبیین مفهوم زهد و قناعت 136
- اشاره 141
- 2. ترویج و تبیین دیدگاه اسلام در زمینه فعالیت های اقتصادی 141
- الف) کار در اسلام 142
- ب) برادری مؤمنان در اسلام 145
- ج) مواسات در اسلام 147
- د) تعاون همگانی در اسلام 149
- ب) استغفار از گناهان 153
- الف) پای بندی به ایمان و تقوای الهی 153
- ج) صله رحم 154
- د) پرداخت زکات مال 155
- ه) رعایت عدل و داد 156
- 4. استفاده از تجربیات و دستاوردهای علمی 157
- اشاره 157
- الف) راهکارهای توسعه کار و تلاش 159
- اشاره 159
- یک ایجاد و حفظ فرهنگ کار 159
- دو تربیت نیروی کار ماهر 162
- سه ایجاد اشتغال و بستر کار 164
- اشاره 167
- چهار توجه به حقوق کارگر و حفظ انگیزه کار 167
- اول ارتقای جایگاه و احترام کارگر در جامعه 168
- دوم احیای حقوق کارگر 169
- ب) راهکارهای استفاده از سرمایه و افزایش سرمایه گذاری 170
- اشاره 170
- اشاره 171
- اول هم بستگی اجتماعی 171
- یک انباشت سرمایه 171
- دوم پرهیز از اسراف و تبذیر 172
- سوم قناعت 172
- دو امنیت اقتصادی 173
- سه استفاده از سرمایه های خارجی 175
- اشاره 175
- اسلام و استفاده از سرمایه های خارجی 179
- چهار تحمل سختی های اقتصادی مقطعی 182
- اشاره 182
- سوم اصلاح و تصویب قوانین 185
- اول ایجاد تعاونی های اعتبار 185
- دوم تشویق مردم به پس انداز 185
- اشاره 186
- 1. وظایف مردم در فعالیت های اقتصادی 186
- فصل پنجم: وظایف مردم، دولت و رسانه 186
- اشاره 211
- اشاره 211
- الف) مسئولیت دولت اسلامی 211
- 2. وظایف دولت1 211
- دو زمینه سازی برای تحقق عینی مبانی اقتصاد اسلامی 212
- یک تحقق اهداف اقتصادی اسلام 212
- سه تحقق نظام اقتصادی اسلام 213
- ب) جایگاه دولت در اقتصاد 213
- ج) مسئولیت دولت در قبال کار و سرمایه و تولید 217
- اشاره 217
- یک بسترسازی برای رشد و پیشرفت فعالیت های اقتصادی 218
- اشاره 218
- اول ایجاد تحول علمی و فرهنگی 219
- دوم ایجاد و تقویت عدالت اجتماعی 225
- سوم تأمین امنیت اقتصادی 230
- چهارم قانون گذاری و اجرای قوانین و مقررات 234
- اشاره 240
- اول تهیه طرح و برنامه اقتصادی 240
- دو مشارکت مستقیم دولت در توسعه فعالیت های اقتصادی 240
- دوم ایجاد زمینه اشتغال و مشارکت در تولید و سرمایه گذاری 244
- سوم حمایت از تلاشگران عرصه های اقتصادی 252
- چهارم نظارت و کنترل فعالیت های اقتصادی 259
- اشاره 265
- 3. نقش رسانه ملی در عرصه فعالیت های اقتصادی 265
- اشاره 266
- یک تبیین اهمیت کار در اسلام 266
- الف) رسانه و کار و اشتغال 266
- دو تبیین آداب کار و کوشش 267
- سه تشریح نتایج کار و کوشش 268
- چهار توجه به کارگر و حفظ انگیزه کار 269
- یک تبیین دیدگاه اسلام درباره سرمایه و سرمایه گذاری 271
- ب) نقش رسانه ملی در توسعه سرمایه گذاری 271
- اشاره 271
- دو تبیین تفاوت های اساسی بین دیدگاه اسلام با دیگر نظام ها در مورد سرمایه 272
- چهار تبیین اهمیت سرمایه گذاری های بنیادی 273
- سه تبیین راه های جذب سرمایه های داخلی و امتیازهای آن 273
- ج) رسانه ملی و تولید 275
- کتاب نامه 278
1. تأمین نیازهای معیشتی
1. تأمین نیازهای معیشتی
یکی از هدف های اصلی فعالیت های اقتصادی، اعم از کار و تولید و سرمایه، تأمین نیازهای معیشتی انسان هاست. خداوند تبارک و تعالی بر اساس مصالحی، چنین مقرر کرده است که انسان ها در سایه تلاش و کوشش بتوانند همه نیازهای ضروری زندگی شان را تأمین کنند. انسان ها در جریان زندگی به صورت طبیعی با این موضوع آشنا می شوند و پی می برند باید خود از راه انجام کارهای مختلف، به برآوردن نیازهای اساسی شان اقدام کنند، ولی به دلیل آنکه اسلام در زمینه انواع و مقدار کارها و نوع تولیدات و شیوه های تأمین سرمایه برای تولید دیدگاه خاصی دارد، در مورد هر یک از این امور رهنمودهایی را ارائه کرده است. بر اساس جهان بینی اسلامی، روزی هر کس بر پایه تقدیر الهی است که با التزام به احکام شرع به آن می رسد. بنابراین، هیچ دلیلی برای تخلف از قوانین اقتصادی اسلام وجود ندارد. امام صادق(ع) در این باره فرموده است:
روزی دو گونه تقسیم شده است: یک قسم آن به صاحبش می رسد، گرچه آن را طلب نکند و روزی دیگر وابسته به کوشش او می باشد. آنچه برای بنده قسمت شده است، به هر حال به او خواهد رسید. هر چند در تحصیل آن تلاشی ننماید وآنچه با کار و تلاش قسمت اوست، باید از راه های خاصی که برای او معین شده است، طلب شود. آنها همان راه هایی هستند که خداوند برای انسان قرار داده است، نه راه های دیگر. پس اگر انسان از طریق راه های حرام روزی خود را به دست آورد، به حساب روزی او گذاشته می شود و در مقابل آن، در آخرت مواخذه هم خواهد شد.(1)
1- وسائل الشیعه، ج12، ص29.