- اهداء: 1
- تقدیر و تشکر 2
- چکیده 3
- اشاره 4
- بخش اول: کلیات و چارچوب نظری 4
- اشاره 5
- مقدمه: طرح تحقیق 5
- 1. بیان مسأله 6
- 2. علّت انتخاب موضوع 7
- 4. سؤالات اصلی و فرعی 8
- 3. پیشینه پژوهش 8
- 5. فرضیات پژوهش: 9
- 8. سازماندهی پژوهشی: 10
- 7. روش پژوهشی: 10
- 6. واژگان و مفاهیم کلیدی: 10
- فصل اول: روش شناسی تحقیق 12
- اشاره 12
- مقدمه: 13
- آینده و مؤلّفه های آن: 16
- یک. آینده پژوهی 16
- اشاره 16
- روش آینده پژوهی 19
- محمل دولت و حکومت: 20
- محمل دولت مهدوی (از دیدگاه شیعه) 21
- ویژگی های یک آینده پژوه 22
- پیش بینی آینده 23
- فلسفه تاریخ 32
- دو. فلسفه تاریخ و دیدگاه دانشمندان 32
- دو مفهوم فلسفه تاریخ: 34
- چهار دیدگاه در فلسفه تاریخ: 37
- 1. توین بی و انگاره «تمدّن» 37
- 2. کانت و انگاره «گونه های انسانی» 39
- 3. هگل و انگاره «ملّت» و «روح» 42
- 4. مارکس و جامعه بی طبقه 45
- نقد و بررسی چهار نظریه: 51
- چکیده بحث: 53
- مقدمه 54
- سه. فلسفه تاریخ و دیدگاه شیعه (بر اساس قرآن و روایات) 54
- 3 1 1. حرکت به سوی کمال 58
- 31. فلسفه تاریخ از دیدگاه شیعه: 58
- 3 1 2. هدف و مقصد 62
- 3 1 3. مسیر و مکانیسم حرکت 65
- 3 1 4. پیروزی حقّ بر باطل 70
- 32. آینده از دیدگاه قرآن و روایات 75
- 3 2 1. آخر الزمان و آینده بشری 75
- 3 2 2. آیات قرآن و روایات 76
- چکیده بحث: 83
- اشاره 86
- فصل دوم: نظریه های آینده تاریخ 86
- سیاست و دولت در آینده 87
- اشاره 87
- یک. سیاست 87
- اشاره 89
- دو. دولت (State) 89
- 2. سرزمین (عامل ارضی) 93
- 1. مردم (جمعیت) 93
- 3. حکومت (سازمان حکمرانی) 94
- 4. حاکمیت (اقتدار فراگیر) 94
- اشاره 94
- سه. پیوند سیاست و دولت 94
- 3 1. پایان سیاست 96
- 3 2. پایان دولت 100
- 3 3. کاستی های دولت و دولت بایسته 105
- 1 1. مسیحاباوری و منجی گرایی 108
- اشاره 108
- 1 2. بازگشت مسیح 112
- 1 3. ملکوت (سلطنت) خداوند 117
- 1 4. سلطنت خدا یا پادشاهی مسیح 120
- 1 5. دولت مسیح 122
- 1 6. داوری و قضاوت 130
- چکیده بحث: 133
- اشاره 135
- 2 1. فلسفه تاریخ 136
- 2 2. طرح فرضیه پایان تاریخ 138
- 2 3. سرنوشت دولت 142
- 2 4. نقد و ارزیابی 143
- چکیده بحث: 145
- اشاره 147
- 3 1. تعریف و شناخت دولت 147
- 3 2. کاستی ها و ناراستی های دولت 150
- 3 3. آینده دولت 151
- 3 4. جامعه موعود کمونیستی 154
- 3 5. نقد و بررسی 156
- چکیده بحث: 157
- فصل سوم: شیعه و آینده دولت 159
- اشاره 159
- اشاره 160
- آینده سیاست و دولت 160
- یک. پایان تاریخ (آخر الزمان) 164
- 2 1. دیدگاه اهل سنت: 167
- دو. باور داشت مهدویت 167
- اشاره 167
- 2 2. دیدگاه شیعه دوازده امامی 172
- 2 3. دیدگاه فرقه های مختلف شیعه 173
- 3 1. آغاز و انجام جهان 175
- اشاره 175
- سه. جامعه موعود شیعه 175
- 3 2. ظهور و قیام 176
- 3 3. جنگ و ستیزش 177
- 3 4. پیروزی حقّ و نابودی باطل 178
- 3 5. سیطره بر جهان 179
- 3 6. تشکیل دولت 180
- چکیده فصل: 183
- بخش دوم: فرضیه های دولت مهدی(عج) در اندیشه شیعه 185
- اشاره 185
- مقدمه 186
- فصل اول: فرضیه انتقام و پایان تاریخ (بدون تشکیل دولت) 188
- اشاره 188
- اشاره 189
- یک. انتقام و پایان بخشی به دولت های جائر 189
- 1 1. انتقام 191
- 1 2. جنگ و قتال 193
- 1 3. تسلیم شدن گردنکشان 195
- 1 4. مدت جنگ و قتال 196
- الف. جنگ و پیکار نهایی 198
- نقد و بررسی فرضیه 198
- ب. کشتار و قتل عام 199
- ج. مدّت جنگ 201
- د. سیره و روش امام مهدی(عج) 201
- ه. انتقام و خونخواهی 202
- و. دولت سیاسی یا دولت اخلاقی 202
- ز. مبانی دینی شیعه 203
- چکیده فصل 205
- فصل دوم: دولت اقتدارگرا و مبتنی بر قدرت فیزیکی 207
- اشاره 207
- یک. دولت اقتدارگرا و مبتنی بر قدرت فیزیکی 208
- اشاره 208
- 1 1. صاحب شمشیر 211
- 1 2. یاری شده با رعب (ترس) 213
- 1 3. قاطعیت و شدّت 214
- 1 4. سلطه و اقتدار فراگیر 216
- نقد و بررسی 217
- الف. استفاده از منطق و قدرت 217
- اشاره 217
- ب. سیره و روش مهدی(عج) 218
- ج. بررسی روایات خشونت 220
- د. رابطه دوستانه یا اقتدارگرایانه 220
- ه. شفقت یا شدّت 221
- و. اصلاح کارها در یک شب 222
- ز. سرکوبی شورشیان و پایان جنگ ها 223
- ح. کاربرد قدرت برای اقامه حق 224
- چکیده فصل: 226
- فصل سوم: فرضیه دولت اخلاقی مبتنی بر ساختار امامت 228
- اشاره 228
- اشاره 229
- دولت اخلاقی مبتنی بر ساختار امامت 229
- مقدمه یک. پیوند اخلاق و سیاست (دولت) 232
- مقدمه دو. جامعه مشترک المنافع اخلاقی ( دولت اخلاقی) 236
- اشاره 236
- 2 1. تضاد خیر و شرّ 237
- 2 2. کمال مطلوب انسان ها 238
- 2 3. جامعه مشترک المنافع اخلاقی (دولت اخلاقی) 238
- 2 4. ویژگی های جامعه اخلاقی 239
- مقدمه سه: نظریه اخلاقی دولت (هگل) 242
- اشاره 242
- 3 2. آزادی و دولت 243
- 3 1. روح یا ذهن 243
- دولت اخلاقی امام مهدی: 248
- یک. امامت (سیاست امامت) 248
- دو. چرایی دولت اخلاقی 250
- اشاره 250
- الف) وضعیت اخلاقی جهان در روایات 252
- ب) سیاست و نابسامانی های عصر حاضر 253
- ج) وضعیت دموکراسی در حال حاضر 255
- سه. دولت اخلاقی امام مهدی(عج) 256
- اشاره 256
- 3 3. دولت قائم علیه السلام 257
- 3 1. دولت کریمه 257
- 3 2. بهترین دولت ها 257
- 3 4. دولت حق 258
- 3 5. خلافت و امامت 258
- 3 6. دولت احمدی 258
- 3 7. مالک و حاکم جهان (دولت جهانی) 259
- 3 8. دولت عدل 259
- چهار. چیستی دولت اخلاقی امام مهدی(عج) 260
- 5 1. روایات: 265
- پنج. دلایل و شواهد دولت اخلاقی 265
- اشاره 265
- 5 2. اهداف و آرمان ها 268
- 5 3. پیمان نامه اخلاقی 269
- شش. ویژگی ها و سیمای دولت امام مهدی(عج) 270
- بخش سوم: ساختار، کارویژه ها و بروندادها 276
- اشاره 276
- مقدمه 277
- اشاره 279
- فصل اول: ساختار و نهادها 279
- یک. استقرار و تثبیت حکومت 280
- ساختار و سازمان حکومت مهدوی 280
- اشاره 280
- استقرار دولت مهدوی علیه السلام 282
- دو . ساخت قدرت و حکومت 293
- اشاره 293
- 1. حکومت تک ساخت (یونیتری) 294
- 2. الگوی فدرال (Federalism) 294
- 3. دولت بزرگ اسلامی و جمهوری های آزادی و مستقل 295
- 4. الگوی حکومتی امامت 296
- سه. ساختار نظام سیاسی 299
- اشاره 299
- 3 1. امام (نهاد امامت و رهبری) 300
- 3 2 . نهاد وزارت 302
- 3 3. نهاد امارت و ولایت 305
- اشاره 305
- یاران خاص 307
- 3 4. نهاد کارگزار و اجرا 309
- اشاره 309
- 3 4 1. فقیهان و حاکمان شرع 310
- 3 4 3. خزانه داران 311
- 3 4 4. رفقا و ابدال 311
- 3 4 2. اخیار 311
- 3 4 6. عصائب 312
- 3 4 5. نجبا 312
- 3 4 7. سپاهیان و فرماندهان 313
- اشاره 314
- 3 5. نهاد قضاوت 314
- 3 4 8. بانوان 314
- 3 5 2 . قضاوت و داوری حضرت عیسی 315
- 3 5 1. قضاوت امام مهدی(عج) 315
- 3 5 3. قضاوت قاضیان و عالمان 316
- 3 6 . محل حکومت (پایتخت) 317
- 3 7. مدّت حکومت 319
- چکیده فصل: 322
- اشاره 323
- فصل دوم: کارویژه ها و عملکردها 323
- ولایت های امامان: 325
- 1. ولایت تشریعی 325
- 3 . ولایت اجرای احکام و حدود و قوانین کیفری 325
- 2. ولایت قضا 325
- 5. ولایت نظارت در شئون اجتماعی 326
- 7. ولایت هدایت و پرورش معنوی 326
- 6 . ولایت سیاسی در اداره جامعه 326
- 4. ولایت اطاعت و فرمانبری 326
- یک . کارویژه سیاسی اجتماعی (سیاستی) 328
- اشاره 328
- 1 1. کارکرد سیاسی مدیریتی 331
- اشاره 334
- 1 2 . تأمین عدالت 334
- 1 2 1. عدالت سیاسی 335
- 1 2 2. عدالت قضایی 337
- 1 2 3. عدالت اقتصادی (قسط) 338
- 1 2 4. عدالت اجتماعی 339
- 1 3. عملکرد قضایی 340
- 1 4. عملکرد تقنینی (اجرای قوانین الهی) 343
- 1 5. عملکرد نظامی امنیتی 345
- 1 6. احیاگری و اصلاحات اجتماعی 348
- دو . کارویژه فرهنگی دینی 350
- اشاره 350
- 2 1. کارکرد اخلاقی تربیتی 353
- اشاره 353
- 2 1 1. ریشه کنی رذایل و ناراستی های اخلاقی: 355
- 2 1 2 . تربیت و تتمیم مکارم اخلاقی 358
- اشاره 361
- 2 2 . کارکرد دینی تبلیغی 361
- 2 2 1. ترویج و تبلیغ دین اسلام: 362
- 2 2 2. اقامه و احیای معارف و شعائر دینی: 364
- 2 3. کارکرد علمی عقلی 367
- اشاره 367
- 2 3 1. رشد دانش و علوم بشری: 367
- 2 3 2. کمال عقل و خرد بشری 369
- 2 3 3. پیشرفت اختراعات و ارتباطات 370
- اشاره 372
- سه. کارویژه اقتصادی عمرانی 372
- اخلاق و اقتصاد 374
- 3 1. کارکرد تولیدی عمرانی: 376
- 3 1 1. بهره برداری از معادن و منابع زیرزمینی: 376
- 3 1 2. کاشت زیاد محصولات کشاورزی: 377
- 3 1 3. عمران و آبادانی زمین: 379
- 3 2 1. رفاه اقتصادی و برخورداری از امکانات فراوان: 380
- 3 2. کارکرد رفاهی خدماتی: 380
- 3 2 2. بی نیاز کردن مردم: 381
- 3 2 3. رسیدگی به وضع بدهکاران و محرومان: 383
- 3 3 1. توزیع امکانات و تقسیم بیت المال 384
- 3 3. کارکرد توزیعی اصلاحی 384
- 3 3 2. رعایت قسط و مساوات (عدالت توزیعی): 386
- 3 3 3.حرکت به سوی اقتصاد سالم 387
- چکیده فصل: 388
- اشاره 390
- فصل سوم: پیامدها و بروندادها 390
- 1. ارتباط فرد با خدای متعال 391
- 2. ارتباط فرد با خود 392
- 4. ارتباط فرد با انسان های دیگر: 392
- 3. ارتباط فرد با طبیعت 392
- یک. تعادل و تکامل (پیامدهای سیاسی اجتماعی): 393
- اشاره 393
- 1 1. استقرار دولت حق و نابودی دولت های باطل: 393
انتقام و خونخواهی حضرت مهدی(عج) و گستره آن، تفسیری دقیق و روشن ارائه نشده است. در روایات و تفسیر بعضی از آیات، این انگاره و بعضی از ابعاد آن مطرح گشته است.
در روایت مشهوری وارد شده است: «قائم ما وقتی قیام می کند، خون حسین را طلب خواهد کرد»(1).
امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه «ومن قتل مظلوما فقد جعلنا لولیّه سلطانا»، فرمود: «مقصود از «من قتل مظلوما» حسین بن علی است که مظلوم کشته شده و ما اولیای او هستیم و قائم ما چون قیام می کند، در طلب انتقام خون حسین علیه السلام بر می آید...مقتول حسین علیه السلام وصیّ او، قائم است»(2).
در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است: چون حسین بن علی علیه السلام به شهادت رسید، فرشتگان الهی ضجّه سر دادند و گفتند: پروردگارا! با حسین علیه السلام چنین شد، در حالی که او برگزیده تو و فرزند پیامبر تو است؟ پس خداوند، نور قائم را به آنان نشان داد و فرمود: «به وسیله قائم، انتقام او را خواهم گرفت.»(3)
از طرفی در روایات مختلفی اشاره به انتقام امام مهدی(عج) از دشمنان خدا و رسول او و پیامبران علیهم السلام شده است. امام صادق علیه السلام در این باره فرمود:
«برای مخالفان ما در دولت ما نصیبی نیست. خداوند به هنگام قیام قائم ما، خون آنان را بر ما حلال کرده است...هنگامی که قائم ما قیام کند، انتقام خدا و پیامبر ما را خواهد گرفت»(4).
پیشوای پنجم امام باقر علیه السلام درباره تفسیر آیه «لمن انتصر بعد ظلمه»فرمود:« [این آیه در حق یاران او است] هنگامی که قائم قیام کند، او و اصحابش از بنی امیه و تکذیب کنندگان و ناصبیان
1- «القائم منّا اذا قام طلب بثأر الحسین»: محمد بن مسعود عیّاشی، تفسیر عیّاشی، ج 2، ص 290، ح 61؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج 44، ص 218، ح 7.
2- محمد بن مسعود عیاشی، تفسیر عیاشی، ح 3، ص 290، ح 67؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج 44، ص 218، ح 7.
3- «بهذا القائم، انتقم منهم»: محمد بن علی بن بابویه صدوق، علل الشرایع، (قم: مکتبه داوری، بی تا)، ج 1، ص 160، ح 1؛ محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج 1، ص 465؛ محمد بن جریر طبری، دلایل الامامه، ص 239.
4- «ما لمن خالفنا فی دولتنا من نصیب! انّ اللّه قد احلّ لنا دمائَهم عند قیان قائمنا، فالیوم محرّم علینا وعلیکم ذلک فلا یغرنّک احدٌ اذا قام قائمنا انتقم للّه ولرسوله ولنا اجمعین»: عما الدین محمد طبری، بشاره المصطفی، (نجف: کتابخانه حیدریه، 1383)، ص 257؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج 52، ص 376، ح 177.