تناسب آیات صفحه 12

ص: 17

فصل اوّل تناسب و تناسق معنوی در قرآن کریم

اشاره

تناسب موجود در بین آیات قرآن کریم از جهات مختلفی قابل بررسی می باشد که در ذیل، به آن اشاره می کنیم:

1- گاهی تناسب در مورد آیاتی است که یکجا نازل شده اند، یعنی با هم در یک زمان نازل شده اند (آیاتی که جمعا به لحاظ مناسبت واحدی نازل شده اند) و این یک امر ضروری است؛ زیرا یک مجموعه آیات که در موضوع واحدی نازل شده اند، ضرورتا باید در بینشان نوعی ارتباط و قدر مشترکی باشد به اعتبار اینکه دارای هدف واحد و قدر جامع و مشترک واحد بوده و جمعا یک کلام محسوب می شوند، که برای ایفای غرض و هدف واحدی نازل گشته اند و رابطه بین صدر و ذیل آیات از اول تا آخر، از ضروریات عقلیه است. و گرنه کلام و سخن از سخن و کلامی که دارای هدف واحد و جامع واحد باشد، خارج گشته، بلکه لازم می آید که حکیم مطلق در بین امور بی ربط و بدون مناسبت، جمع نموده باشد.

و این از حکیم مطلق محال است.

2- گاهی ارتباط بین آیات یک سوره و تناسب بین آیات آن، مطرح است که آیات آن سوره از اول تا آخر، به هم مربوط بوده، و دارای تناسب عقلایی می باشد؛ زیرا یک سوره عبارت است از یک مجموعه واحده، که این وحدت را در قالب یک