تناسب آیات صفحه 120

ص: 128

آغاز و اوائل سوره ها از نظر بدر الدین زرکشی

بدر الدین زرکشی از «ابو شامه» شهاب الدین مقدسی (متوفای سال 665) در مورد آغاز و اوائل سوره ها نقل کرده که آنها ده نوع است:

نوع اول آنکه: با حمد و ثنای حضرت حق تعالی آغاز شده، حالا یا بخاطر تمجید و تعریف ذات اقدس حق تعالی و یا به علّت تنزیه ذات ربوبی [از امور نا مناسب و این نوع شروع نمودن، در چهارده سوره می باشد که هفت عدد آن تعریف و تمجید است. و آنها عبارتند از:

1- سوره «فاتحه»، 2- سوره «انعام»، 3- سوره «کهف»

4- سوره «سباء»، 5- سوره «فاطر»، 6- سوره «فرقان»

7- سوره «ملک».

و هفت عدد دیگر آن نیز تنزیه و تقدیس است. و آنها عبارتند از:

1- سوره «اسراء»، 2- سوره «حدید»، 3- سوره «حشر»

4- سوره «صف»، 5- سوره «اعلی»، 6- سوره «جمعه»

7- سوره «تغابن».

نوع دوم آنکه: با «حروف مقطّعه» شروع گردیده و آن در «29» سوره است، چنانکه تفصیل آن قبلا گذشت.

نوع سوم آنکه: با حروف «نداء» آغاز گردیده؛ حالا یا خطاب آن به مردم است و یا

به مؤمنین و یا به خاص رسول خدا- صلی اللّه علیه و آله و سلم- که مجموعا تعداد ده سوره هستند که بحث این هم قبلا گذشت. دستگیر انسان می شود که اعجاب همه عالمیان را بر می انگیزد. و این هم یک بعد مهمّ از ابعاد مختلف اعجازی قرآن است.