تناسب آیات صفحه 132

ص: 141

«راء» آغاز گردیده است. و همینطور است در سوره اعراف که با

«المص» آغاز شده است «1».

حروف مقطعه در دیدگاههای مختلف

آراء دانشمندان در مورد حروف مقطعه در اوائل سور، مختلف است. (بر حسب آنچه که فخر رازی در تفسیر کبیر خود بر شمرده است) چه بسا به بیست قول و دیدگاه و یا فزونتر از آن می رسد. إلّا اینکه مبانی و اقوال رئیسه- که اقوال دیگر بر محور آن می چرخند- عبارت از نظریات سدگانه زیر است:

1- نظریه شعبی «2» که می گوید: «این آیات و حروف از آیات متشابه بوده و برای ما کاملا مجهول است. علم آنها از ما مستور بوده و سرّشان محجوب و از مختصات و ویژگیها و علم منحصر به فرد حضرت احدیّت- جلّ و علا- می باشد.

و ما به ظاهر آنها ایمان می آوریم و علم آن را به خداوند متعال واگذار می نماییم» «3».

2- متکلمین، عقیده شعبی و همفکران او را ردّ نموده و گفته اند: اگر منظور از عدم علم، جهل مطلب باشد حتی برای شخص رسول خدا- صلی اللّه علیه و آله- و سایر امنای وحی، این قطعا باطل است؛ زیرا چگونه ممکن است در کتابی که مبین است و خود را مبین می نامد، مطلبی باشد که بر ما سوی اللّه پوشیده باشد با اینکه خود قرآن کریم فرموده است: کِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْکَ مُبارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیاتِهِ

(1) معترک الاقرآن، ج 1، ص 71.

(3) البرهان فی علوم القرآن، ج 1، ص 173.