تناسب آیات صفحه 155

ص: 164

همانا تلاش تکلف آمیز، بیهوده و بی ثمری می باشد؛ زیرا این امر، علاوه بر اینکه یک کار و تلاش و ادعای بی دلیل و نظر و رأی پوچ، بیهوده و تعسف باری است. یک نوع التزام سپردن به چیزی است که هیچ گونه التزامی عقلا و شرعا در مورد آن نیست.

نظر شیخ «عز الدین عبد العزیز بن عبد السلام» درباره تناسب سوره ها

تا جایی که ما اطلاع داریم، اولین دانشمندی که وجود تناسب در بین سوره های قرآن را انکار نموده، سلطان العلماء، شیخ عز الدین عبد العزیز بن عبد السلام (متوفای سال 660) می باشد.

وی می گوید: تناسب بین آیه های قرآن کریم، دانش بسیار نیکویی است، ولی در حسن ارتباط کلام، شرط است که در ضمن یک امر متّحد واقعی شکل گرفته باشد؛ یعنی اول آن به آخرش وابستگی کامل داشته باشد. و اما اگر کلامی برای اهداف و اسباب مختلفی تشکیل شده باشد، هیچ لزومی ندارد که برخی از آن با بعضی دیگر ارتباط داشته باشد.

سپس می گوید: هر کس که در صدد یافتن چنین ارتباطی باشد، همانا خویشتن را به تکلّف و مشقت افکنده و اقدام به امری نموده که قدرت و توان اثبات آن را ندارد، مگر با یک ربط رکیک، که گفتار و سخنان زیبا از آن مصون و منزه است تا چه رسد به زیباترین و رساترین سخن؛ یعنی قرآن کریم؛ زیرا قرآن کریم

در طول «23» سال در مورد احکام مختلف، به علل و اسباب مختلف، نازل شده است.

و کتابی که هر حکم و مطلبش، فلسفه وجودی ویژه ای داشته باشد، هرگز ارتباط برخی از آیات با برخی دیگر، امکان نخواهد داشت. زیرا مرتبط ساختن تصرفهای