تناسب آیات صفحه 157

ص: 166

نظر «بدر الدین زرکشی»

بدر الدین زرکشی می گوید: این مطلبی که شیخ ولی اللّه منفلوطی ذکر نموده، مبنی بر توقیفی بودن سوره ها می باشد ... و سپس سخن وی را ترجیح داده و شروع به بیان تناسب در بین تعدادی از سوره ها می نماید و ... می گوید:

اگر ابتدا و آغاز سوره ای را با اختتام و آیه پایانی هر سوره در نظر گرفته و مورد دقّت، بحث و بررسی قرار دهید، آنها را در بالاترین درجه تناسب و هماهنگی می یابید، که در برخی از سوره ها چهره خویش را از چشم پنهان نموده و در بعضی دیگر، رخ می نمایاند ...

نمونه بارز آن، آغاز سوره «أنعام» است که با «حمد» شروع گشته و آن مناسب با پایان سوره مائده که در مورد پایان یافتن امر حسابرسی که به حکم خداوندی است، می باشد.

چنانکه خدای سبحان فرمود: وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ قِیلَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ «1».

یعنی: «و خدای سبحان در بین مردمان بحق حکم راند و گفته شد که همه حمدها از آن رب العالمین است».

و بین قضاوت در بین مردم و حمد و سپاس خداوند به عنوان رب عالمیان، تناسب و هماهنگی کاملی وجود دارد.

و مانند ابتدای سوره فاطر که آن نیز به حمد آغاز گردیده؛ زیرا آن مناسب با پایان سوره پیش از خودش وَ حِیلَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ ما یَشْتَهُونَ «2» است. یعنی: «و بین

(1) زمر: 75.