تناسب آیات صفحه 27

ص: 32

و هدفهای مشخص سوره نیز خاتمه می یابد، تا به

دنبالش رسالت و اهداف جدیدی مطرح شود و سوره دیگری، آن رسالت و پیام و اهداف را به دوش کشد.

سخن سید قطب در مورد تناسب آیات هر سوره و ابتکارات جدید او

«سید قطب» در اول هر سوره تلاشهای گسترده و نسبتا موفّقی را در رابطه با اطلاع و کشف اهداف سوره، و تناسب آن با تمامی آیات آن انجام داده، به طوری که یک تصور کلّی از اهداف کّلی و جزئی هر سوره فرا روی خوانندگان قرآن کریم قرار می دهد که به توسط آن می توانند یک وحدت موضوعی منسجم و مناسبی (هیکل و چهارچوب و جدول عظیم) را برای هر سوره تصور نمایند. این وحدت موضوعی و استخوان بندی در مورد سوره ها، تسلسل طبیعی حاکم بر انتقال از غرضی به غرض دیگر را تا آخر و انتهای سوره ها و استیفای تمامی اهداف منظور در آن را، فرا می گیرد. و این همان تناسق معنوی و مرتّبی است که دانشمندان در قرن اخیر بدان دست یافته و در مورد تمام سوره ها آن را پذیرفته اند.

البته آنان هنوز در اوّل راه بوده و تمام این راه صعب العبور را طی نکرده اند و نباید هم در مورد آن شتاب نمود؛ زیرا این مسئله دقّت وافر و تأمل و تفکر و امعان نظر بیشتری را می طلبد. و جدّا از معضلات و مشکلات بزرگ این علم است و به آسانی بدان نمی توان دست یافت، مگر از راه تکلّف و ادّعاهای بی پایه.

«سید قطب» می گوید: «از جمله تناسق فنّی در قرآن، همان تسلسل معنوی قائم ما بین اغراض و سیاق آیات و تناسب موجود در امر انتقال از غرضی به غرض دیگر است. و برخی از دانشمندان اسلامی جهت نشان دادن این نوع ارتباط و

تناسق، کوششها و تلاشهای بیهوده و بی فایده ای را متحمّل شده اند که نیازی