تناسب آیات صفحه 35

ص: 40

نهایت خضوع و استعانت مهمات، به او متوجه ساخته و بگویند: إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعِینُ این دو جمله، کمال انقطاع از غیر

و رو آوردن به محبوب حقیقی دلها یعنی «اللّه» است که عبد در پیشگاه با عظمت حقّ، از خود نشان می دهد و اسباب و وسایل شفاعت را فراهم می سازد.

بنابر این ضمن عرض نیاز و طرح نمودن حوایج خویش، آرزوی بر آوردن حاجات و رسیدن به همه خواسته ها و آرزوها را داشته و رفق و مرافقت توفیق را صد در صد قرین خویش می داند «1».

سوره مبارکه بقره و تناسق آیات آن

سوره «بقره» اوّلین «سوره» نازل شده در مدینه است که در طیّ چند سال، تکمیل شده و در خلال و ظرف نزول آن، آیات و سوره های دیگری نیز نازل گشته است. این «سوره» علی رغم طولانی بودنش، از یک اسلوب و نظم و ترتیبی بر خوردار است که در بدو امر، از یک مقدّمه کلّی که مطالب و مسائل سوره، آن را ایجاب می نمود آغاز شده، و سپس دعوت همگانی از همه مکلّفین عالم و سر انجام، احکامی را در زمینه های مختلف، تشریع می فرماید، به طوری که مقدّمه، شامل بیست آیه اوّل و «دعوت» در حدود «124» آیه و تشریع که خاتمه سوره است نیز از «142» آیه تشکیل می یابد «2».

امّا مقدّمه در مورد بیان طوایف مختلف مردم و موضعگیری آنان در برابر دعوت رسول خاتم- صلّی اللّه علیه و آله و سلم- است که برخی در برابر ندای حقّ طلبانه قرآن کریم و حقّ صریح، کاملا خاضع اند. و برخی دیگر راه عناد را پیشه

(1) الکشاف، ج 1، ص 14.