تناسب آیات صفحه 43

ص: 48

وجه تمکّن در آیه 103 سوره انعام

مثال 3: آیه کریمه: لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ «1».

وجه تمکّن در آیه شریفه، به این است که هرگاه چیزی به آخرین و نهایت درجه لطافت رسید، دیدگان مادی و حتی عالم مجردات از دیدن آن عاجز خواهند شد. بنابراین، تناسب داشت که در ذیل آیه، عبارت وَ هُوَ اللَّطِیفُ را بیاورد تا به صدر آن لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ اشاره نموده و با آن هماهنگی داشته باشد.

از طرف دیگر، عالم به چیزی، هنگامی که از نظر شناخت و علم به کنه حقیقت آن چیز، نائل شده و بدان احاطه علمی یافت، در نتیجه یک آگاهی کامل بدان پیدا می نماید. بنابر این

خبیر با هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ تناسب صددرصد و کامل دارد. و این در صورتی است که الْأَبْصارُ با الف و لام مفید عموم (که دلالت بر احاطه علمی ذات اقدس حق دارد) آمده است.

از مناسبت مذکور، شدیدتر و دقیق تر، مناسبتی است که جمله وَ هُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ با عدم امکان ادراک ذات اقدس حق دارد؛ زیرا این جمله، برهان و دلیلی است بر عدم امکان رؤیت او توسط دیدگان مخلوقات. و امّا او به همه دیدگان احاطه دارد. بنابراین، آیه شریفه مانند ادّعایی است که مقرون به دلیل، شاهد و برهان است. (1) انعام: 103.