تناسب آیات صفحه 46

ص: 51

و آن عبارت است از ظلمت و تاریکی که تمام شب را فرا گرفته باشد. و در آن اصلا جایی برای اعمال بصر و دیدن نیست. و به غیر از حسّ شنوایی که صداهای موجود در آن ظلمت را درک می نماید، سایر حواس اصلا کاربردی ندارند.

اما آیه دوم به: أَ فَلا تُبْصِرُونَ ختم شده؛ زیرا

سخن در آن، در مورد روز دائمی و پیوسته است و با «ابصار» تناسب کامل دارد.

زرکشی در این زمینه می گوید: این از دقیقترین مناسبتهای معنوی در بین صدر و ذیل آیات است «1».

وجه تمکّن در آیات سوّم تا پنجم سوره جاثیه

مثال 6: آیات شریفه: إِنَّ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لَآیاتٍ لِلْمُؤْمِنِینَ* وَ فِی خَلْقِکُمْ وَ ما یَبُثُّ مِنْ دابَّهٍ آیاتٌ لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ* وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْیا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ تَصْرِیفِ الرِّیاحِ آیاتٌ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ «2».

آیه اول با کلمه لِلْمُؤْمِنِینَ و آیه دوم با عبارت لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ و آیه سوم با عبارت لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ پایان یافته است؛ زیرا عوالم مختلفی که طی این سه آیه بیان شده، هر کدام از آنها خود دلیل صنع، نظم و قدرت نمائی پروردگار بوده

(1) البرهان فی علوم القرآن: ج 1/ 82.