تناسب آیات صفحه 47

ص: 52

و باعث گرایش انسان و ایمان او به مبدأ عالم (خدای یگانه) است.

امّا تدبر و دقت در تفاصیل و جزئیات و دقایق خلقت

که دلالت بر تدبیر و مدیریت آفریدگار جهان دارد، خود دلیلی است بر نظم دقیقی که موجب یقین انسان مؤمن می گردد. و سرانجام آنچه که انسان را به یک باور و ایمان و یقین از طریق تدبر در آیات خدای متعال، و تفکر در امر مخلوقات و ریزه کاریهای آن دعوت نموده و فرا می خواند، همه به برکت و شرف عقل است که در نهاد و نهان و حقیقت انسان، به ودیعه نهاده شده و به وی تفضّل شده است.

وجه تمکّن در آیات 12 تا 14 سوره مؤمنون

مثال 7: آیات: وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ سُلالَهٍ مِنْ طِینٍ* ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَهً فِی قَرارٍ مَکِینٍ* ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَهَ عَلَقَهً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَهَ مُضْغَهً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَهَ عِظاماً فَکَسَوْنَا الْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ «1».

بنابر سیاق و ریخت آیه، در این قالب و نظم بدیع و بی نظیر، و تسلسل خلقت انسان در مراحل مختلف به این شکل و ترتیب بی مثیل، اقتضای چنین فواصل و خاتمه ای می نماید؛ یعنی: خاتمه ای که از یک ثناء و ستایش و تحسین شگفت آور برخوردار باشد. و این امر چنان روشن و ظاهر بوده که یکی از اصحاب رسول خدا- صلی اللّه علیه و آله و سلم- (گویا معاذ بن جبل بوده) مبادرت به تحسین

(1) یعنی: همانا انسان را از نسلهایی از گل آفریدیم. و سپس آن را به صورت نطفه ای در جایگاهی بسیار محکم قرار دادیم. و پس از آن نطفه را به علقه مبدل ساختیم. و سپس علقه را به مضغه تبدیل نموده و مضغه را به صورت استخوانهایی مبدل نمودیم. و سپس بر آن لباسی از گوشت پوشانیدیم. بعد آن را یک مخلوق

دیگری در آوردیم، و به موجود جدیدی تبدیل ساختیم. پس مبارک است پروردگاری که بهترین آفرینندگان است. (مؤمنون:

12- 14).