تناسب آیات صفحه 56

ص: 61

تذکر چند نکته ظریف

از جمله شگفتیهای این بخش از تناسب، اختلاف آخر یک آیه، در دو مورد و یا یک آیه مکرر در دو جاست:

مثال 1: آیه شریفه: وَ آتاکُمْ مِنْ کُلِّ ما سَأَلْتُمُوهُ وَ إِنْ تَعُدُّوا

نِعْمَتَ اللَّهِ لا تُحْصُوها إِنَّ الْإِنْسانَ لَظَلُومٌ کَفَّارٌ «1».

در جایی دیگر می بینیم:

وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَهَ اللَّهِ لا تُحْصُوها إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِیمٌ «2».

سؤال این است که چه حکمتی در تخصیص آیه دوم، به وصف منعم بودن خداوند، و آیه اوّل به وصف منعم علیه بودن مردمان است؟

پاسخ این است که: سیاق آیات در سوره نحل، در وصف خدای تعالی و بیان عظمت و دلایل فیض ذات اقدس ربوبی است، که بدین ترتیب از خلقت آسمانها و زمین شروع نموده، و پس از آن خلقت انسان و چهارپایان و جنبندگان، و انزال باران و رویانیدن زرع و نباتات، و تسخیر شب و روز، و ودیعه های حق در درون زمین و دل دریاها و کوهها و علامات و نشانه ها، و ذکر ستارگان که وسیله راهیابی و هدایتند، مطرح فرموده تا اینکه به قول خدای سبحان: أَ فَمَنْ یَخْلُقُ کَمَنْ لا یَخْلُقُ أَ فَلا تَذَکَّرُونَ «3» ادامه پیدا می کند و در دنبال آن می فرماید: وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَهَ اللَّهِ لا تُحْصُوها إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِیمٌ و بدان، آیه را ختم می فرماید. (1) یعنی: و از انواع نعمتهایی که از او درخواست کردید به شما عطا فرمود، که اگر نعمتهای خدا را بخواهید بشمارید، هرگز حساب آن نخواهید کرد. همانا انسان سخت کفر کیش و ستمگر است. (ابراهیم: 34).

(3) نحل: 17.