تناسب آیات صفحه 7

ص: 11

تناسب از دیدگاه دانشمندان اسلامی

1- محی الدین عربی در «کتاب سراج المریدین» گوید: «ارتباط آیات قرآن با یکدیگر، بحدّی است که همچون یک کلمه، معانی آن منسجم و مبانیش منتظم بوده و علم بسیار ارزنده ای است که خداوند به روی ما راهی بدان گشود، چون برای آن اهلی نیافتیم ناگزیر، بر آن مهر زده و بین خود و خدا قرار داده و به وی برگرداندیم».

2- شیخ عز الدین بن عبد السلام می گوید: «تناسب، علم با ارزشی است ولی در حسن ارتباط آن شرط است که در یک امر واحدی بوده، و اوّل آن به آخرش مربوط باشد. و در غیر این صورت ادّعای ارتباط، جز تکلّف، چیز دیگری نخواهد بود».

3- شیخ ولی الدین ملوی می گوید: «هرکس منکر تناسب بین آیات قرآن باشد، قطعا ادّعایش بی دلیل بوده و بی راهه رفته است؛ زیرا قرآن کریم بر اساس لوح محفوظ، ترتیب یافته و تمام آیات آن از نظر ترتیب، توقیفی بوده و اسلوب و نظم شگفت انگیز آن، معجزه ای است آشکار، و آنچه در هر آیه بیش از هر چیز باید مورد بحث قرار گیرد این است که: آیا این آیه مثلا تکمیل کننده آیه قبلی است و یا مستقل از آن می باشد. و در صورت مکمّل بودن، تناسب موجود بین آن دو،

مورد بررسی قرار گیرد».

4- فخر رازی در مورد سوره «بقره» می گوید: «هر محققی درباره لطائف نظم و شگفتی ترتیب آن، دقت نماید، خواهد دید که قرآن کریم چنانکه از جهت فصاحت الفاظ و برتری معانی، دارای اعجاز است، همچنین از جهت نظم و ترتیب آیاتش نیز اعجاز دارد».

و منظور کسانی که از ناحیه اسلوب، آن را معجزه می دانند هم، همین است،