تناسب آیات صفحه 89

ص: 95

که در آخر تمامی مقاطع این آیات، حرف «راء» قبل از «کاف» آمده است.

و مانند:

فَلا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ* الْجَوارِ الْکُنَّسِ «1».

و: وَ اللَّیْلِ وَ ما وَسَقَ* وَ الْقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ «2».

مثال التزام دو حرف قبل از رویّ؛ مانند:

وَ الطُّورِ* وَ کِتابٍ مَسْطُورٍ «3».

و: ما أَنْتَ بِنِعْمَهِ رَبِّکَ بِمَجْنُونٍ* وَ إِنَّ لَکَ لَأَجْراً غَیْرَ مَمْنُونٍ «4».

و مثال التزام سه حرف،

مانند:

إِنَّ الَّذِینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ وَ إِخْوانُهُمْ یَمُدُّونَهُمْ فِی الغَیِّ ثُمَّ لا یُقْصِرُونَ «5».

بهترین نوع سجع

گفته اند: بهترین نوع سجع در مرتبه اوّل آن است که قرینه های آن مانند وزن شعر، مساوی باشد؛ مانند قوله تعالی:

فِی سِدْرٍ مَخْضُودٍ وَ طَلْحٍ مَنْضُودٍ وَ ظِلٍّ مَمْدُودٍ «6».

و در مرتبه دوم: آن است که قرینه دوم آن از قرینه اوّلی، طولانی تر باشد؛ مانند: (1) تکویر: 16.

(3) طور: 2.

(4) قلم: 3.

(5) اعراف: 202.

(6) واقعه: 30.