تناسب آیات صفحه 9

ص: 13

آن، مورد بحث قرار داده ام. و سپس آن را به نام «تناسق الدرر فی تناسب السور» تلخیص نموده ام «1».

فایده و نقش علم تناسب در تفسیر قرآن کریم

ارزنده ترین فایده تناسب، آن است که آیات متناسب، دست یکدیگر را بگیرند و بر اثر آن از چنان پیوند و ترتیب بالایی برخوردار باشند که تألیف کلام، همچون ساختمان محکمی در آمده باشد که آجرها و میلگردها و ... محکم و پشتوانه یکدیگر گشته و زیبایی یک پیکره و یک تابلو بسیار ممتاز و بی نظیری را بخود بگیرد.

انواع ارتباطهای ممکن در بین آیات

1- نوع اول عبارت است از اینکه آیه ای به دنبال آیه دیگری باشد، در این صورت یا از ارتباط ظاهر و آشکاری برخوردارند و مانند کلمات، به یکدیگر تعلق دارند، به طوری که با جمله اولی، مطلب ناتمام بوده و به جمله دوم نیازمند است و یا جمله دوم نسبت به جمله اول، نسبت تأکیدی و یا جنبه تفسیری و یا اعتراضی در «جمله معترضه» و یا بدلّیت دارد که در مورد این قسم، همه دانشمندان اتفاق نظر دارند.

2- نوع دوم اینکه پیوند بین آیات، ظاهر نبوده بلکه در ظاهر یک حالت استقلالی داشته باشد.

در این صورت یا جمله دوم به واسطه حرفی از حروف عاطفه، بر دیگری

(1) ظاهرا عمر سیوطی وفا نکرده است که کتاب «اسرار نزول الآیات» را به اتمام برساند. و جز کتاب «تناسق الدرر» کتاب دیگری در این زمینه، از وی باقی نمانده است.