فمینیسم صفحه 25

1- مقدمه ای بر ایدئولوژی های سیاسی، ص 350.

2- همان.

3- مکی هام و سارا کمبل، فرهنگ نظریه های فمینیستی، مترجمان: فیروز مهاجر و دیگران، تهران، نشر توسعه، 1382، ص 324.

4- همان، ص 286.

را به کار می گیرد و پیشنهاداتی را ارائه می دهد مبنی بر این که چگونه با مورد توجه قرار دادن الگوهای سلطه گری و ستم بر زنان، باید اخلاق را اصلاح کرد؟»

اخلاقیّون فمینیست، آن مقدار که بر قدرت تأکید می ورزند، به این که (به لحاظ اخلاقی) چه چیزی خوب است، توجه ندارند. آنها به شیوه هایی که موجب تداوم وضع کنونی ستم بر زنان در رهیافت سنتی به اخلاق می شود توجه می کنند.

بسیاری از فمینیست ها راجع به شیوه هایی که موجب می شود اخلاق سنتی، از زیردست بودن زنان، حمایت کند، بحث می کنند و اخلاق غرب، خصوصا سنّت روشنفکری اروپا را آماج انتقادات خود قرار داده اند. این انتقادات را می توان به پنج گروه اصلی تقسیم کرد:

الف) بی توجهی به منافع و علایق زنان

این بی توجهی در توصیف فلاسفه بزرگ، مثل ارسطو، از فضایل زنان به چشم می خورد. فضایلی مانند اطاعت، سکوت، وفاداری و...

ب) غفلت از مقولات مربوط به زن

فمینیست ها می گویند فلاسفه اخلاق از مباحث خاص زنان غفلت کرده اند؛ آنها خانه و خانه داری را بیرون از عرصه اقتصاد و عدالت تصور کرده، آن را حوزه ای خصوصی به حساب می آورند که از قلمرو

ج) انکار فایده و تأثیر عمل اخلاقی زنان

فمینیست ها اغلب می گویند نفوذ اخلاقی زنان نه تنها از طریق بیرون راندن آنها از مباحث اخلاقی یا نادیده انگاشتن کمک و تأثیر آنها، بلکه از طریق این ادعای فلسفی که زنان عقل اخلاقی ندارند، نادیده گرفته می شود. به اعتقاد آنها ارسطو اولین کسی بود که چنین ادعایی کرد.

د) تحقیر ارزش های زنان

به اعتقاد فمینیست ها، اخلاق سنّتی تمایل دارد ویژگی هایی مثل استقلال، تعقل، اراده، احتیاط، رعایت سلسله مراتب، سلطه گری، فرهنگ تعالی تولید، زهد، جنگ و مرگ را که به طور سنتی مردانه شمرده می شوند را بیشتر از ارزش واقعی آنها ارزیابی کند؛ و از سوی دیگر ویژگی هایی مثل وابستگی به دیگران، اشتراک، ارتباط، سهیم شدن، عاطفه، بدن، اعتماد، عدم سلسله مراتب، طبیعت، نفوذ، شادی، صلح و زندگی را که به طور سنتی، زنانه شمرده می شوند، کمتر از ارزش واقعی آنها ارزیابی کند.

ه) بی ارزش کردن تجربه اخلاقی زنان

اخلاق سنتی با به کارگیری نوعی تفکر مردانه که از ویژگی های آن، وجود قواعد کلی، انتزاعی بودن و بی طرفی است، به شیوه های تفکر زنانه که عاطفی، مبتنی بر روابط آنها، جزئی و یک سونگر است، توجه نمی کند. (1)

فمینیست ها به عنوان درمانی برای جنس گرایی اخلاق فمینیستی، رهیافت فمینیستی به اخلاق را پیشنهاد می کنند که اجمالاً به شرح ذیل است:

1. این رهیافت، ابتدا با تصدیق این مطلب آغاز می شود که زنان و مردان، تجارب و موقعیت های متفاوتی در زندگی دارند.

2. رهنمودهایی برای عمل ارائه می دهد که به جای تقویت سلطه پذیری نظام مند فعلی زنان، آن را از بین می برد.

3. رهنمودها و رهیافت های علمی ارائه می دهد تا هم در مسائل حوزه عمومی و هم در مسائل حوزه خصوصی بکار رود.

5. تجربه اخلاقی همه زنان را نقّادانه جدی می گیرد. (2)

فمینیسم و باورهای مذهبی

درباره مذهب، دو نظریه مهم فمینیستی وجود دارد: