فمینیسم صفحه 44

1- نیره توحیدی، فمینیسم، دموکراسی و اسلام گرایی، ص 14؛ همچنین نک: همان، «فمینیسم اسلامی: چالشی دموکراتیک یا چرخشی تئوکراتیک؟»، کنکاش در گستره تاریخ و سیاست، ش 13، پاییز 1376

2- نک: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیمای جمهوری اسلامی، بررسی و ارزیابی کنوانسیون محو کلیه اشکال تبعیض علیه زنان؛ مهرپور، حسین، حقوق بشر در اسناد بین المللی و موضع جمهوری اسلامی ایران، صص 271 _ 278.

3- مهرانگیز کار، رفع تبعیض از زنان، مقایسه کنوانسیون رفع تبعیض از زنان با قوانین داخلی ایران، تهران: پروین، 1378، چ 1، ص 70.

4- همان، صص 92 _ 100.

5- جنس دوم، مجموعه مقالات ج 2، صص 91 _ 98.

6- همان، ج 1، صص 85_93.

جالب توجه است که نشریات وابسته به این جریان به هنگام معرفی چهره های مورد نظر خود تعمّد عجیبی در چاپ عکس های بدون حجاب از آنان دارند، که این خود نیز تلاشی در جهت حساسیت زدایی نسبت به احکام شرعی است. سال نمای زنان ایران و جهان که به کوشش یکی از زنان فعال وابسته به جریان سکولار تهیه شده ده ها تن از چهره های سرشناس پیش از انقلاب اسلامی را معرفی کرده است که از آن جمله اند: طایره، بدرالملوک بامداد، قمرالملوک وزیری و... .

در این سالنما در توصیف و معرفی «طاهره» (طایره) که در وصف عبدالبها، رهبر فرقه بهایی شعرها سروده است، چنین می خوانیم:

«طاهره (طایره) در سال 1278 ه . ش در تهران متولد شد. وی شاعری متبحر بود و در سلسله مقالات خود که در روزنامه ایران نو با نام خانم دانشمند به چاپ می رسید از تعداد زوجات، طلاق و آموزش دختران سخن گفت.»(1) گفتنی است که چهره های مورد توجه جریان یاد شده از سوی جریان سیاسی خارج کشور نیز مورد توجه قرار گرفته و آنها نیز در نشریات خود به این چهره ها پرداخته اند. از جمله نشریه نیمه دیگر در ویژه نامه ای با عنوان «نونگاری زن و زنانگی در عصر قاجار» به تفصیل در مورد طایره سخن گفته است. در این ویژه نامه از نام برده چنین یاد شده است:

عصمت خانم، متخلص به طایره، متولد 1278ه . ش یا 1282 ه . ش / (1861 یا 1865م.) و درگذشته به سال 1329 ه . ش شاعر و نویسنده، از کوشندگان دگرگونی شرایط زنان ایران و از جامعه بهاییان تهران بود. در این بخش، آنچه توانسته ام از نوشته های این زن و درباره او گرد آورم به چاپ می رسد، به این امید که آغازی شود برای کاری پژوهشی درباره زندگی و افکار او. (2)

در سال نمای مزبور در مورد بدرالملوک بامداد، از بنیان گذاران مدارس مختلط در ایران، چنین آمده است:

بدرالملوک بامداد، نخستین زنی بود که در سال 1314 در دانشگاه تهران نام نویسی کرد و از دانش سرای عالی فارغ التحصیل شد. تخصص او در تربیت جوانان است و در آمریکا به درجه فوق لیسانس نائل گشت. در سال 1320 برای اولین بار در ایران دبستان مختلط پسران و دختران را تأسیس کرد. نخستین کتاب خانه داری به سبک جدید را برای زنان و دختران نگاشت.

روان شناسی تربیتی، هدف پرورش زن، تعلیم و تربیت دموکراسی در ایران، از دیگر نوشته های اوست. وی مؤسس سازمان زنان و طرفدار اعلامیه حقوق بشر بود. (3)

در مورد قمرالملوک وزیری، از نخستین خوانندگان زن ایرانی، نیز در این سال نما می خوانیم:

«قمرالملوک وزیری در سال 1284 در قزوین به دنیا آمد. وی اولین زنی بود که در یک سالن عمومی کنسرت اجرا کرد. اولین کنسرتش را در سال 1303 در گراند هتل اجرا کرد...». (4)

3. فمینیست های به اصطلاح اسلامی یا طیف تجدیدنظرطلب

اشاره

این جریان معتقد است که باید با تجدیدنظر در برخی اصول، اسلام را به گونه ای تعریف کرد که کاملاً با حرکت های نوین دفاع از حقوق زنان و اصول و مبادی حاکم بر این حرکت ها منطبق شود که می توان به مجله زنان، به عنوان یکی از طلایه داران این جریان اشاره نمود. سردبیر این مجله در اولین سرمقاله خود در شماره اول این مجله می نویسد:

به اعتقاد ما کلید حل مشکلات زنان در چهار حوزه نهفته است، دین، فرهنگ، قانون و آموزش. وی در ادامه مقاله اضافه می کند:

«وقت آن است که عالمان و متفکران دل سوز دین در کندوکاو خود در فقه و احکام، جدی تر به اجتهاد در مسائل زنان بیاندیشند تا شاید قرن ها پس از نزول اسلام، زنان