- دیباچه 1
- پیش گفتار 2
- بخش اول 4
- 1. تعریف لفظی و اصطلاحی فمینیسم (Feminism) 4
- بررسی مسائل اساسی فمینیسم 4
- اشاره 5
- 2. پیشینه تاریخی فمینیسم 5
- الف) موج اول 6
- امواج سه گانه فمینیسم 6
- 1. مبارزه برای جدایی روابط جنسی از تولیدمثل در غرب 7
- اشاره 7
- ب) موج دوم 7
- 3. کاهش ازدواج و زاد و ولد، افزایش آمار طلاق و تضعیف نظام خانواده 8
- 2. ظهور جنبش اجتماعی زنان در تمام امور، از جمله حق تسلط بر بدن و روابط جنسی از سال 1965 8
- 4. ایجاد مؤسسات فراوان فرهنگی و مطبوعاتی زنان و به دست آوردن قدرت هایی در زمینه های اقتصادی و سیاسی 8
- ج) موج سوم فمینیسم 8
- 3. دل مشغولی ها و آرمان های فمینیسم 9
- 4. کنکاشی در چگونگی تفاوت های بین زنان و مردان 11
- اشاره 11
- تمایزات 11
- اشاره 11
- الف) بعد جسمانی 11
- ج) بعد هوش و استعداد 12
- ب) بعد روانی 12
- اشاره 13
- رمز تفاوت های زن و مرد 14
- 5. تأثیر دیدگاه مناسبات فرهنگی در بروز گرایش های فمینیستی 16
- 1. فمینیسم لیبرالی 18
- 6 . انواع گرایش های فمینیستی 18
- 3. فمینیسم اگزیستانسیالیستی (اصالت وجود) 18
- اشاره 18
- 2. فمینیسم مارکسیستی 18
- 5. فمینیسم هم جنس گرایانه 19
- 6 . فمینیسم زیست شناختانه 19
- 7. فمینیسم فرامدرن 19
- 4. فمینیسم روانکاوانه 19
- تحلیلی بر نگرش های رایج فمینیستی 21
- 7. نگرش ها و نتایج جنبش های طرفداری از حقوق زنان 21
- اشاره 21
- رهیافت های سه گانه بر اساس جنس و جنسیت 22
- الف) دیدگاه تساوی گرا 22
- اشاره 22
- ج) دیدگاه نفی تفاوت جوهری 23
- ب) دیدگاه فمینیسم اجتماعی و رادیکال 23
- «مرد» از دیدگاه فمینیسم 24
- اشاره 24
- نفی نظریه اخلاق سنتی 24
- 8 . برخی از شاخصه های فمینیسم 24
- ه) بی ارزش کردن تجربه اخلاقی زنان 25
- ب) غفلت از مقولات مربوط به زن 25
- د) تحقیر ارزش های زنان 25
- فمینیسم و باورهای مذهبی 25
- الف) بی توجهی به منافع و علایق زنان 25
- ج) انکار فایده و تأثیر عمل اخلاقی زنان 25
- فمینیسم و مادری 26
- فمینیسم و مسائل جنسی 27
- تئوری ازدواج آزاد (مادر مجرد) 27
- اشاره 27
- برابری حقوق زنان آزاد با زنان شوهردار 28
- نتایج و پی آمدها 28
- هم جنس گرایی 28
- جدایی رابطه جنسی از تولیدمثل 28
- اشاره 29
- 9. آسیب شناسی فمینیسم 29
- 1. تزلزل نهاد خانواده 30
- 3. نفی ارزش های اخلاقی 31
- 2. تقابل زن و مرد 31
- اشاره 32
- 4. تشابه حقوق زن و مرد 32
- نتایج 33
- بخش دوم 35
- 1. تاریخ فمینیسم در ایران 35
- (مقطع اول و دوم) 35
- بررسی گرایش های فمینیستی درایران 35
- 2. حرکت های فمینیستی پس از پیروزی انقلاب اسلامی 35
- اشاره 36
- مقطع چهارم 36
- مقطع سوم 36
- 3. تنوع جریان های فمینیستی در ایران 36
- 1. جریان سیاسی دفاع از حقوق زنان 36
- اشاره 36
- ویژگی های جریان سیاسی 37
- اشاره 39
- 2. جریان غیردینی (سکولار) دفاع از حقوق زنان 39
- ویژگی های جریان غیردینی دفاع از حقوق زنان 40
- اشاره 41
- ب) بیم از پذیرفته نشدن الگوهای غربی 42
- الف) نداشتن طرح و الگویی مشخص 42
- اشاره 44
- 3. فمینیست های به اصطلاح اسلامی یا طیف تجدیدنظرطلب 44
- ویژگی های طیف تجدید نظر طلب 45
- اشاره 47
- انواع گرایش های فمینیستی به اصطلاح اسلامی در ایران 47
- 3. فمینیست های محافظه کار 48
- 2. فمینیست های میانه رو 48
- 1. فمینیست های رادیکال 48
- پیشینه شناسی و خاستگاه فمینیسم به اصطلاح اسلامی 49
- ماهیت فمینیسم به اصطلاح اسلامی 50
- اشاره 50
- 1. جدا انگاری دین داری و دین مداری 51
- 2. انکار احکام ثابت 51
- 3. نگاه منفی به نقش زنان در خانواده 51
- 1. مفهوم عدالت 52
- 4. تفسیرهای نامناسب احکام و مفاهیم دینی 52
- 4. خانواده 53
- اشاره 53
- 3. مفهوم آزادی 53
- 2. مفهوم تساوی 53
- تأثیر مدرنیزاسیون بر خانواده 54
- 6 . مشارکت اجتماعی 56
- 5. برابری حقوقی زن و مرد 56
- نتایج و اهداف تفاسیر نادرست 57
- اشاره 58
- عالمان دینی یا طیف اصول گرا 58
- ارایه راهکارها و نگاهی به تلاش 58
- بخش سوم 58
- 1. تغییر نگرش فردی 59
- 2. تغییر نگرش خانوادگی 59
- 3. تغییر نگرش اجتماعی و بهره گیری از فقه پویای شیعی 59
- اشاره 59
- الف) توجه به تفاوت های طبیعی زن و مرد 60
- اشاره 60
- شاخصه ها و ویژگی های جریان اصول گرا 60
- ب) نقی تقابل و تضاد زن و مرد 61
- ج) توجه به خانواده به عنوان واحد بنیادین جامعه 62
- د) حفظ استقلال و پرهیز از انفعال 64
- ه) پرهیز از تجدد مآبی و تحجرگرایی 65
- 1. نگاه اسطوره ای به زن 67
- اشاره 67
- بررسی آسیب شناسانه 67
- بخش چهارم 67
- سیمای زن در رسانه 67
- سیمای زن در آثار هنری 67
- 4. سیمای عرفانی زن در قالب عشق معنوی 68
- 3. نقش مایه مادر 68
- 2. حضور زن در شمایل های مقدس 68
- 5. تصویر جنسی از زن 68
- ضرورت حضور زنان در رسانه ها 70
- وضعیت موجود زنان در رسانه های جهان و ایران 71
- فرایندهای حضور مؤثر زنان در رسانه ها 73
- انواع گفتمان های هویت جویی درباره زنان 73
- گفتمان های رایج مربوط به زنان در رسانه های جمعی داخلی و خارجی 75
- رسانه و آرمان شهر فمینیستی 78
- زن و خانواده در رسانه های ایران 79
- رسانه تهران محور 81
- کتاب نامه 82
1- همان.
2- همان.
3- همان.
4- نک: تفصیل وسائل الشیعه، ج29، ابواب القصاص فی النفس، باب 33، صص 80 _ 87 .
1. فمینیست های رادیکال
اینان معتقدند که شریعت پاسخ گوی تمام سؤال های جامعه زنان نیست و باید برخی از نیازها و پرسش های آنان از طریق دیگری پاسخ داده شود. این گروه معتقدند قانون گذاری تحت نظام مردسالاری بنا شده است و برای رفع مظلومیت زنان، چاره ای جز تغییر قوانین مربوط به زنان وجود ندارد. در عمل نیز خواهان افزایش مهارت و فنون زنان برای استقلال کامل و خود اتکایی و عدم وابستگی به مردانند.
دیدگاه های این دسته به تدریج جنبه سیاسی یافته به طوری که محدودیت های اجتماعی را ناشی از ساختار حکومتی می دانند. شیرین عبادی در این باره می گوید:
به نظر من مهم ترین مسئله زنان ما در کشور، تفکر مردسالارانه حاکم بر نظام حقوقی است و همه می دانیم که قانون، زبان گویای حکومت هاست. قوانین ما به شدت ضد زن هستند. حتی تا آنجایی که حق حیات که مهم ترین منشأ حقوق انسان است در مورد زن و مرد یکسان نیست. (1)
2. فمینیست های میانه رو
این عده خواستار حضور زنان در عرصه های مختلف ورزشی، مدیریتی، ایجاد فرصت های شغلی و تحصیلی برابر، عدم تبعیض در ارتقای شغلی بین مرد و زن، حضور زنان در پست های عالی دولتی، تعریف مجدد از حجاب سنتی و اسلامی و کسب مهارت های اجتماعی اند و برای تحقق ایده خود به همایش های مختلفی مانند «زن و برنامه ریزی توسعه» و شرکت در کنفرانس های داخلی و خارجی پای می فشارند.
3. فمینیست های محافظه کار
این گروه دیدگاه هایی تقریبا مشابه میانه روها دارند؛ ولی در خط مشی و روش ها با یکدیگر متفاوتند. به همین جهت، نتوانسته اند تشکیلات مشترکی با میانه روها ایجاد کنند.
این دسته خواستار تعدیل برخی قوانین و تصویب قوانین معتدل تر درباره زنان هستند. بیشتر فعالیت آنها در رابطه با حقوق زن در خانواده و حمایت های قانونی از زن در برابر شوهر، ایجاد تغییراتی در قوانین مربوط به طلاق، مهر، اجرت المثل و نیز قوانین مربوط به زنان کارمند است و البته به نقش های سنتی زن در جامعه نیز تاکید می ورزند.
رد پای این دیدگاه ها به شدت در رسانه های جمعی، به ویژه در آثار ادبیات معاصر، مانند زنان بدون مردان، طوبا و معنای شب، خواب زمستانی، خاطره های پراکنده و نیز برخی از مطبوعات داخلی به شکلی نامتعارف و ضد هنجارهای اجتماعی در قالب شعارهای اجتماعی استقلال طلبانه، رواج بی بندوباری و آزادی مطلق و برتری طلبی زنانه، مخالفت با ازدواج و نفی نقش همسری و مادری و در نهایت تضعیف نهاد خانواده دیده می شود.
در رمان های نام برده، اغلب قهرمانان داستان را زنان تشکیل می دهند که این امر به تازگی در برنامه های مختلف رسانه های تصویری نیز جایی برای خود باز کرده است. در این آثار، مردان به عنوان ستمگران تاریخ حیات بشری، همواره زنان را در اسارت و بردگی خود دارند.
شهرنوش پارسی پور در رمان های زنان بدون مردان، طوبا و معنای شب اغلب شخصیت های محوری را به زنان و دختران داده است و در پس زمینه های آثارش به نظام مردسالاری ناشی از سنت های اجتماعی و مذهبی اعتراض می کند. نسخه رهایی وی برای زنان ایرانی، تقلید آنها از غرب است. این نویسنده در طوبا و معنای شب، در واقع، به بن بست رسیدن مذهب در پاسخ گویی به سؤال های انسان، به خصوص زنان را به تصویر می کشد و بیش از همه بر ضرورت استقلال زنان و آزادی از قیدهای مذهبی و سنت های اجتماعی تاکید می کند.
در داستان های خواب زمستانی و خاطره های پراکنده، نوشته گلی ترقی، شخصیت های مرد و زن، جداگانه مورد بررسی قرار می گیرند و شخصیت های مردان، ناتوان، غافل، ضعیف، احمق، پلید، سرخورده، ضدقهرمان و... معرفی می شوند و در مقابل، زنان، عاقل، اندیشمند و با احساسند که همواره در طول تاریخ تحت سلطه نظام مردسالاری بوده اند و به دلیل نظام حاکم بر جامعه، مردان با استفاده از خشونت بر زنان حکومت کرده اند.
مهشید امیرشاهی نیز در باران و تنهایی جلوه دیگری از فمینیسم را ارائه می دهد. در این رمان، زنی منتظر است تا شوهرش برگردد و او را از تنهایی نجات دهد؛ اما در پایان