نظم اجتماعی در اسلام صفحه 143

معیشت) برتری دادیم تا یکدیگر را مسخّر کنند (و با هم تعاون و همکاری نمایند).

ولی در ادامه یادآور می شود: «و رحمت پروردگارت، از تمام آن چه جمع می کنند بهتر است.» امیرالمؤمنین علیه السلام نیز به مالک اشتر می فرماید: «و اعلم انّ الرعیّه طبقاتٌ لایصلحُ بعضُها الاّ ببعض و لا غنی ببعضها عن بعض؛(1) بدان، مردم دارای طبقاتی هستند که بعضی بدون بعضی دیگر اصلاح نمی شوند و از یکدیگر بی نیاز نیستند» مهم این است که این اختلافات طبقاتی، در اسلام ملاک ارزش افراد به شمار نمی آید، بلکه توانایی بیشتر، تکلیف بیشتری را نیز بر عهده افراد می گذارد و هیچ گاه موجب برتری اشخاص بر یکدیگر نیست. الغای ارزش ثروت و مقام در اسلام، اثرات قابل توجهی در نظم اجتماعی و تنظیم مناسب روابط اجتماعی دارد. برای نمونه باعث می شود که افراد جامعه بر سر جمع آوری ثروت و کسب مقام با هم درگیر نشوند. می دانیم که این منافع و موقعیّت های دنیوی محدودند و رقابت بر سر کسب مال و مقام و منافع و موقعیت های دنیوی علّت اصلی اختلافات و درگیری ها در جوامعی است که این امور را ارزش به شمار می آورند. افزون بر این، الغای این ارزش های وهمی در اسلام، زمینه را برای گرایش جامعه به ارزش ها و فضیلت های واقعی فراهم می کند.

ج) علم و تقوا

افزون بر ایمان که باعث ارزش و احترام تمامی افراد در جامعه اسلامی می شود، اسلام، علم و تقوا را دو ملاک ارزش و برتری دانسته است.