- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اشاره 6
- الف) آغاز طب در بین النهرین 6
- اشاره 6
- فصل اول: نگاهی گذرا به پیشینه پزشکی 6
- 1. پزشکی در عهد باستان 6
- ب) طب در نواحی جنوبی ایران باستان 7
- د) طب در چین باستان 7
- ج) طب در مصر باستان 7
- ز) طب رومی 8
- ه_) طب در هند قدیم 8
- و) طب یونانی 8
- اشاره 9
- الف) مرحله فراگیری 9
- 2. تاریخ پزشکی در اسلام 9
- ح) پزشکی در ایران 9
- ب) مرحله ترجمه 12
- ج) مرحله نوآوری 13
- اشاره 15
- فصل دوم: جایگاه پزشکی در اسلام 15
- اشاره 15
- 1. پیش گیری 15
- الف) پرهیز از خوردن محرمات 17
- یک _ مردار 17
- اشاره 17
- سه _ گوشت خوک 18
- دو _ خون 18
- ب) زیاده روی نکردن در خوردن و آشامیدن 19
- ج) شناخت ریشه روانی بیماری ها 21
- د) رعایت بهداشت 22
- یک _ بهداشت دست 22
- اشاره 22
- سه _ بهداشت لباس 23
- دو _ بهداشت دندان 23
- چهار _ بهداشت خوراک 23
- 2. درمان 25
- اشاره 25
- الف) درمان و شفای درد در آیینه روایات 25
- ب) درمان با نسخه های طبیعی (غذا درمانی) 26
- اشاره 26
- یک _ عسل 27
- دو _ انگور 28
- سه _ خرما 29
- پنج _ انجیر 31
- چهار _ انار 31
- شش _ زیتون 32
- اشاره 33
- 3. عوامل پیدایش طب اسلامی 33
- هفت _ کدوبن 33
- الف) نقش قرآن در پیدایش طب نبوی 34
- ج) اثرگذاری طب القرآن و طب النبوی بر پزشکی اسلامی 35
- ب) بهره گیری دانشمندان مسلمان از طب نبوی 35
- الف) اثرگذاری دانشمندان مسلمان بر پزشکان غربی 37
- اشاره 37
- 4. نقش طب اسلامی در پیشرفت دانش پزشکی 37
- یک _ نوآوری در پزشکی داخلی 39
- اشاره 39
- ب) نوآوری های پزشکان مسلمان 39
- سه _ نوآوری در دانش کالبدشکافی 41
- دو _ نوآوری در درمان اطفال1 41
- چهار نوآوری در علم جراحی 43
- پنج _ نوآوری در چشم پزشکی 44
- اشاره 45
- الف) توجه به معنویت و تقوا 45
- فصل سوم: اخلاق پزشکی در اسلام 45
- اشاره 45
- 1. اخلاق فردی 45
- ج) نفی خودمحوری و غرور پزشکی 47
- ب) بردباری 47
- د) خوش اخلاقی 48
- ه_) بی توجهی به امور مادی 49
- و) احساس مسئولیت 50
- ز) وقت شناسی 51
- اشاره 51
- الف) رازداری 51
- 2. اخلاق حرفه ای 51
- ج) ایجاد امیدواری در بیمار 53
- ب) رعایت حال محرومان و مستضعفان 53
- یک _ دقت در تشخیص بیماری 54
- د) حفظ جان بیمار و دقت در پزشکی 54
- اشاره 54
- ه_) دقت در تجویز دارو 55
- دو _ دقت در مراقبت از بیمار 55
- و) مداخله نکردن پزشکان متخصص در موارد خارج از تخصص خود 57
- ز) خدمت در مناطق محروم 58
- ح) تلاش در امر پژوهش برای ارتقای سطح علمی و کسب تخصص 59
- ط) آگاهی کامل پزشک از مسائل فقهی حرفه اش 61
- الف) فراموشی اخلاق پزشکی 63
- 1. عوامل تهدیدکننده 63
- اشاره 63
- اشاره 63
- فصل چهارم: آسیب شناسی حرفه پزشکی 63
- ب) گسترش فساد در جامعه امروز 64
- د) رفتارهای ناشایست حرفه ای1 65
- ج) سهل انگاری در انطباق امور پزشکی با موازین شرعی 65
- ه) قصور پزشکی1 66
- 2. راهکارهای کاهش آسیب ها 67
- الف) جبران نارسایی های پزشکی 1 67
- اشاره 67
- ب) ایجاد روحیه خودباوری و توجه به مطالعات و تحقیقات پزشکی1 69
- اشاره 70
- الف) نگاه و لمس 70
- اشاره 70
- فصل پنجم: احکام پزشکی 70
- معاینه و درمان 70
- ب) درمان و تجویز دارو 73
- ج) آثار منفی درمان جنس مخالف 75
- 1. سیاست گذاری های رسانه در مورد پزشکی در اسلام 77
- اشاره 77
- فصل ششم: همراه با برنامه سازان 77
- اشاره 77
- الف) توجه به تاریخ درخشان پزشکی در اسلام و مشرق زمین 79
- ب) توجه به جنبه های اخلاقی پزشکی در اسلام 81
- اشاره 82
- الف) ترویج فرهنگ پزشکی 82
- 2. پیشنهادهای برنامه ای 82
- ب) ماجراهای فرعی 82
- ج) گفتار مجری و زیرنویس 83
- دو _ تهیه گزارش 84
- یک _ گفت وگوی ویژه خبری 84
- اشاره 84
- د) برنامه های کودک، نوجوان و جوان1 84
- ه) برنامه هایی برای مردم 84
- پنج _ برنامه میزگرد و گفت وگو 85
- سه _ ساخت مجموعه های تاریخی1 85
- چهار _ ساخت برنامه مستند 85
- شش _ محورهای برون مرزی 86
- پرسش های مسابقه ای 86
- پرسش های مردمی 87
- پرسش های کارشناسی 88
- اشاره 91
- الف) طب سنتی و گیاهان دارویی 91
- معرفی منابع برای مطالعه بیشتر 91
- ب) اسلام و پزشکی 93
- ج) تاریخ پزشکی 95
- د) احکام پزشکی 96
- ه) اخلاق پزشکی 97
- و) نشریات 98
- کتاب نامه 99
زبان عربی را خوب می دانست.(1)
به اعتقاد همه تاریخ نگاران دانش، نظریه ها و اکتشاف های پزشکی دانشمندان مسلمان در قدیم، زیربنای دانش پزشکیِ جدید است. یاقوت قالدستون در مقاله خود به نام مکتشف الطب فی بلاد العرب آورده است:
از موضوع های انکارناپذیر این است که اطلاعات پزشکی که به ما رسیده، دستاورد پزشکان عرب است. این اطلاعات در حقیقت زیربنای پزشکی جدید است و اگر این دستاوردهای بزرگ نبود، علم پزشکی جدید به این سطحی که رسیده است، نمی رسید.(2)
ب) نوآوری های پزشکان مسلمان
اشاره
ب) نوآوری های پزشکان مسلمان
نوآوری های پزشکان مسلمان نیز تأثیر بسزایی در پیشرفت دانش پزشکی داشته است. این نوآوری ها در زمینه های گوناگون دانش پزشکی صورت گرفته است که به بیان نمونه هایی از آن می پردازیم.
یک _ نوآوری در پزشکی داخلی
یک _ نوآوری در پزشکی داخلی
پزشکان عرب، بر پایه اصول علمی تجربه، مشاهده و نتیجه گیری، معاینه می کردند. نمونه آن، معاینه ادرار و گرفتن نبض بود که از این روش امروزه نیز استفاده می شود. آنان همچنین برای مقایسه نبض و شناخت انواع آن و نتیجه گیری از روی نشانه ها، کوشش زیادی کردند. دقت پزشکان مسلمان در بررسی بیماری های قلب و گردش خون بسیار بالا بود. عقیده ابن نفیس درباره گردش خون که برابر با نظریه های جالینوس و در تمام زمان ها پذیرفته شده است، به عنوان سند افتخار کفایت می کند:
1- ابن مراد، تاریخ الطب عندالعرب، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1411ه_.ق، ص 49، به نقل از: السحر و الطب عند الانجلوسکسونی، صص 26 و 27.
2- ابن مراد، تاریخ الطب عندالعرب، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1411ه_.ق، ص 28، به نقل از: مکتشف الطب فی بلاد العرب، ص 82.