- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- فصل اول: نگاهی گذرا به پیشینه پزشکی 6
- 1. پزشکی در عهد باستان 6
- اشاره 6
- اشاره 6
- الف) آغاز طب در بین النهرین 6
- د) طب در چین باستان 7
- ج) طب در مصر باستان 7
- ب) طب در نواحی جنوبی ایران باستان 7
- و) طب یونانی 8
- ز) طب رومی 8
- ه_) طب در هند قدیم 8
- ح) پزشکی در ایران 9
- 2. تاریخ پزشکی در اسلام 9
- الف) مرحله فراگیری 9
- اشاره 9
- ب) مرحله ترجمه 12
- ج) مرحله نوآوری 13
- فصل دوم: جایگاه پزشکی در اسلام 15
- 1. پیش گیری 15
- اشاره 15
- اشاره 15
- یک _ مردار 17
- الف) پرهیز از خوردن محرمات 17
- اشاره 17
- سه _ گوشت خوک 18
- دو _ خون 18
- ب) زیاده روی نکردن در خوردن و آشامیدن 19
- ج) شناخت ریشه روانی بیماری ها 21
- یک _ بهداشت دست 22
- د) رعایت بهداشت 22
- اشاره 22
- دو _ بهداشت دندان 23
- چهار _ بهداشت خوراک 23
- سه _ بهداشت لباس 23
- 2. درمان 25
- الف) درمان و شفای درد در آیینه روایات 25
- اشاره 25
- اشاره 26
- ب) درمان با نسخه های طبیعی (غذا درمانی) 26
- یک _ عسل 27
- دو _ انگور 28
- سه _ خرما 29
- چهار _ انار 31
- پنج _ انجیر 31
- شش _ زیتون 32
- اشاره 33
- 3. عوامل پیدایش طب اسلامی 33
- هفت _ کدوبن 33
- الف) نقش قرآن در پیدایش طب نبوی 34
- ج) اثرگذاری طب القرآن و طب النبوی بر پزشکی اسلامی 35
- ب) بهره گیری دانشمندان مسلمان از طب نبوی 35
- الف) اثرگذاری دانشمندان مسلمان بر پزشکان غربی 37
- اشاره 37
- 4. نقش طب اسلامی در پیشرفت دانش پزشکی 37
- یک _ نوآوری در پزشکی داخلی 39
- اشاره 39
- ب) نوآوری های پزشکان مسلمان 39
- سه _ نوآوری در دانش کالبدشکافی 41
- دو _ نوآوری در درمان اطفال1 41
- چهار نوآوری در علم جراحی 43
- پنج _ نوآوری در چشم پزشکی 44
- اشاره 45
- الف) توجه به معنویت و تقوا 45
- فصل سوم: اخلاق پزشکی در اسلام 45
- اشاره 45
- 1. اخلاق فردی 45
- ب) بردباری 47
- ج) نفی خودمحوری و غرور پزشکی 47
- د) خوش اخلاقی 48
- ه_) بی توجهی به امور مادی 49
- و) احساس مسئولیت 50
- الف) رازداری 51
- ز) وقت شناسی 51
- اشاره 51
- 2. اخلاق حرفه ای 51
- ج) ایجاد امیدواری در بیمار 53
- ب) رعایت حال محرومان و مستضعفان 53
- یک _ دقت در تشخیص بیماری 54
- اشاره 54
- د) حفظ جان بیمار و دقت در پزشکی 54
- ه_) دقت در تجویز دارو 55
- دو _ دقت در مراقبت از بیمار 55
- و) مداخله نکردن پزشکان متخصص در موارد خارج از تخصص خود 57
- ز) خدمت در مناطق محروم 58
- ح) تلاش در امر پژوهش برای ارتقای سطح علمی و کسب تخصص 59
- ط) آگاهی کامل پزشک از مسائل فقهی حرفه اش 61
- الف) فراموشی اخلاق پزشکی 63
- اشاره 63
- فصل چهارم: آسیب شناسی حرفه پزشکی 63
- اشاره 63
- 1. عوامل تهدیدکننده 63
- ب) گسترش فساد در جامعه امروز 64
- ج) سهل انگاری در انطباق امور پزشکی با موازین شرعی 65
- د) رفتارهای ناشایست حرفه ای1 65
- ه) قصور پزشکی1 66
- 2. راهکارهای کاهش آسیب ها 67
- الف) جبران نارسایی های پزشکی 1 67
- اشاره 67
- ب) ایجاد روحیه خودباوری و توجه به مطالعات و تحقیقات پزشکی1 69
- اشاره 70
- اشاره 70
- الف) نگاه و لمس 70
- فصل پنجم: احکام پزشکی 70
- معاینه و درمان 70
- ب) درمان و تجویز دارو 73
- ج) آثار منفی درمان جنس مخالف 75
- 1. سیاست گذاری های رسانه در مورد پزشکی در اسلام 77
- اشاره 77
- اشاره 77
- فصل ششم: همراه با برنامه سازان 77
- الف) توجه به تاریخ درخشان پزشکی در اسلام و مشرق زمین 79
- ب) توجه به جنبه های اخلاقی پزشکی در اسلام 81
- اشاره 82
- الف) ترویج فرهنگ پزشکی 82
- ب) ماجراهای فرعی 82
- 2. پیشنهادهای برنامه ای 82
- ج) گفتار مجری و زیرنویس 83
- اشاره 84
- دو _ تهیه گزارش 84
- یک _ گفت وگوی ویژه خبری 84
- د) برنامه های کودک، نوجوان و جوان1 84
- ه) برنامه هایی برای مردم 84
- سه _ ساخت مجموعه های تاریخی1 85
- پنج _ برنامه میزگرد و گفت وگو 85
- چهار _ ساخت برنامه مستند 85
- پرسش های مسابقه ای 86
- شش _ محورهای برون مرزی 86
- پرسش های مردمی 87
- پرسش های کارشناسی 88
- الف) طب سنتی و گیاهان دارویی 91
- اشاره 91
- معرفی منابع برای مطالعه بیشتر 91
- ب) اسلام و پزشکی 93
- ج) تاریخ پزشکی 95
- د) احکام پزشکی 96
- ه) اخلاق پزشکی 97
- و) نشریات 98
- کتاب نامه 99
پست کند.»(1) احتمال ابتلا به این بیماری اخلاقی، برای همه وجود دارد، ولی نیاز حیاتی مردم به پزشک و جایگاه ویژه پزشکان در جامعه، آنان را بیش از دیگران می تواند گرفتار این صفت ناهنجار سازد و زمینه ساز انحراف فکری و عملی پزشک شود. «غرور پزشکی مانع مشورت و تحقیق پزشک می شود و گاهی او را از توجه به سخنان بیمار نیز که از مهم ترین راه های تشخیص بیماری است، باز می دارد.»(2) این غرور ناشایست می تواند حتی به حوادث تلخ جبران ناپذیر بینجامد، مثل تجویز داروی اشتباه یا عمل جراحی بدون دقت و مشورت که زندگی بیمار را به خطر می اندازد.
د) خوش اخلاقی
د) خوش اخلاقی
اخلاق خوش، در زبان و چهره انسان نمود می یابد و مؤمن همواره دارای چهره ای گشاده و بشاش است، چنان که حضرت علی (ع) می فرماید: «أَلْمُؤْمِنُ بِشْرُهُ فِی وَجْهِهِ»(3) و رسول اکرم صلی الله علیه و آله نیز فرمود: «إِنَّ اَحَبَّکُمْ إِلَیَّ وَ أَقْرَبَکُمْ مِنِّی مَجْلِسا یَوْمَ الْقِیامَهِ أَحْسَنُکُمْ خُلُقا؛ محبوب ترین شما نزد من و نزدیک ترین شما به من در روز قیامت، شخصی است که اخلاقش از همه بهتر باشد».(4)
حسن خلق برای هر کسی لازم و شایسته و برای کسانی که با جامعه ارتباط مستقیم دارند، ضروری تر است. پزشک تندخو، بیماران را در وضع دشوار و ناهنجار قرار می دهد. چنین پزشکی تحمل شنیدن سخنان بیمار را ندارد. در نتیجه، بیمار جرئت نمی کند بیماری خود را به درستی با او در
1- نهج الفصاحه، ترجمه و تألیف: ابوالقاسم پاینده، تهران، جاویدان، 1346، چ 2، ص 578.
2- حسین منصوری، اخلاق پزشکی، تهران، فؤاد، 1371، چ 2، ص 24.
3- نهج البلاغه، ترجمه: فیض الاسلام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1363، ص 1243، قصار 325.
4- جامع السعادات، ج 1، ص 308.