- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- بخش اول: محیط زیست طبیعی 7
- اشاره 7
- 1. تعریف محیط زیست 8
- اشاره 8
- فصل اول: تقدس طبیعت و محیط زیست 8
- 2. جهان بینی و محیط زیست؛ مقدس بودن یا نبودن طبیعت 9
- 3. طبیعت در آموزه های اسلامی 12
- اشاره 12
- الف) طبیعت، آیت الهی 13
- ب) طبیعت، آفریده و پرورده خداوند 15
- ج) طبیعت، نعمت خداوند 16
- 4. اسلام و شیوه تصرف در طبیعت 16
- فصل دوم: تخریب طبیعت و بحران های زیست محیطی 18
- اشاره 18
- 1. چشم انداز بحران های زیست محیطی 18
- 2. مفهوم شناسی بحران زیست محیطی 19
- 3. ارزیابی بحران های زیست محیطی 23
- 4. آمارهای هشداردهنده زیست محیطی 25
- 5. زمینه های تخریب محیط زیست در ایران 33
- اشاره 36
- فصل سوم: اسلام و مبانی حفاظت از طبیعت و محیط زیست1 36
- 1. اصول مکتب زیست محیطی اسلام 36
- الف) دلیل عقلی 42
- 2. مبانی فقهی حفظ محیط زیست 42
- اشاره 42
- ب) قرآن کریم 43
- ج) سنت 47
- اشاره 48
- 3. قواعد فقهی حفظ محیط زیست 48
- الف) قاعده لاضرر 49
- ب) قاعده اتلاف 51
- ج) قاعده تسبیب 52
- د) قاعده ضمان ید 53
- اشاره 54
- بخش دوم: اخلاق زیست محیطی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 54
- فصل اول: آب 55
- اشاره 55
- الف) آب، منشأ حیات 56
- اشاره 56
- 1. آب در آموزه های قرآنی 56
- ب) آب (باران)، وسیله بیداری فطرت 57
- ج) باران، رحمت الهی 58
- د) نقش گناهان در کمبود باران 58
- ه) جدایی آب های شور و شیرین، نشان قدرت و حکمت الهی 59
- و) آب، پاک و پاک کننده 60
- 2. پیش گیری از آلودگی و رعایت پاکیزگی در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 61
- 3. ارجمندی آب و پاکیزگی آن در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 64
- ب) آب، سرور نوشابه ها 64
- ج) آلوده کردن آب های شیرین ممنوع! 64
- اشاره 64
- الف) طعم آب، طعم زندگی 64
- د) آب جوشیده، سودمندترین نوشابه 65
- ه) آب، ثروت عمومی 65
- و) برترین صدقه 66
- ی) باران و برف، سرچشمه آب های زمینی 67
- 4. پیش گیری از آلودگی آب در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 68
- 5. اسراف و تبذیر در مصرف آب 70
- اشاره 73
- فصل دوم: خاک (زمین) 73
- 1. خاک، منبع اساسی حیات 74
- 2. اهمیت خاک 75
- 3. خاک، محیط زیستی زنده 76
- 4. زمین در آموزه های قرآنی 76
- 5. نمایی از فاجعه تخریب خاک در ایران 81
- اشاره 81
- نمونه اول 82
- نمونه دوم 82
- نمونه سوم 83
- فصل سوم: کشاورزی 86
- 1. تعریف و اهمیت کشاورزی 86
- اشاره 86
- اشاره 87
- 2. فضیلت کشاورزی در اسلام 87
- الف) ارتباط شگفت آب و خاک 89
- ب) روش نگه داری حبوبات 90
- ج) سیر دانه تا خوشه، نماد رشد اسلام و مسلمانان 91
- اشاره 93
- 3. فضیلت کشاورزی در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 93
- الف) تشویق به کار کشاورزی 93
- ب) کشاورزی، بهترین ثروت 95
- 1. منافع درخت 98
- 2. منافع جنگل و مرتع 98
- اشاره 98
- فصل چهارم: درخت و گل و گیاه (چشم انداز سبز) 98
- 3. منافع گل ها و گیاهان 100
- 4. درخت و گیاه در قرآن 101
- اشاره 101
- الف) گیاهان؛ جلوه حیات زمین 101
- ب) گیاهان؛ شادی بخش و روح افزا 102
- ج) جنگل و مرتع؛ آیه، نعمت و متاع زندگی 103
- الف) تشویق به درخت کاری 106
- 5. جایگاه درخت و گل و گیاه در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 106
- اشاره 106
- ب) پیروی از شیوه های علمی در درخت کاری 107
- ج) ارزش اقتصادی درخت کاری و باغ داری 108
- د) بریدن درختان و نابودی جنگل ها 109
- 6. ارجمندی گل ها در نگاه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 110
- فصل پنجم: حیوانات 113
- اشاره 113
- 1. تنوع زیستی و خطر انقراض 113
- 2. حمایت از تنوع زیستی 114
- 3. مقایسه قانون حمایت از حیوانات در غرب و اسلام 115
- اشاره 116
- 4. جایگاه ارزشمند حیوانات در قرآن 116
- الف) شیوه شناخت اسبان اصیل 117
- ب) سرّ له له زدن سگ 118
- ج) دعوت به تفکر در آفرینش شتر 119
- د) موریانه، حشره ای قدرتمند 120
- ه) عنکبوت، استاد نساجی 122
- اشاره 124
- 5. جایگاه حیوانات در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 124
- الف) تشویق به دام داری 125
- ب) وظایف مردم در برابر حیوانات 126
- ج) به ناحق کشتن حیوانات 130
- د) آمرزش به واسطه نجات سگ 131
- ذ) دوزخ، سزای زجرکش کردن گربه 131
- ز) تشویق به پرورش مرغ و خروس در خانه 132
- ر) قرنطینه حیوانات بیمار 132
- ی) زنبورداری، شغلی در نهایت سودمندی 132
- ه_ ) کبوتر، انیس تنهایی 132
- 6. حقوق حیوان در فقه شیعه 133
- کتاب 136
- اشاره 136
- کتاب نامه 136
- نشریه 140
از مواد غیرآلی، مواد آلی، موجودات زنده، هوا و آب است. ماده به طور پیوسته از خاک به گیاه و از گیاه به خاک در حال گردش است. گیاهان، آب و مواد مغذی شیمیایی یا معدنی را از خاک به دست می آورند.(1)
2. اهمیت خاک
2. اهمیت خاک
خاک ها به دلایل زیر اهمیت ویژه ای دارند:
1. خاک یک منبع طبیعی است که برای رشد گیاهان لازم است؛
2. فرسایش خاک ها موجب اضمحلال محیط می شود و در نتیجه، پدیده از بین رفتن خاک باید کنترل شود؛
3. خاک، منبع و تأمین کننده رسوبات است؛
4. خاک، فیلتر یا صافی برای آب های زیرزمینی است؛
5. خاک، ماده مورد نیاز در ساختن راه ها و ساختمان هاست.
افزون بر اینها، بخش بزرگی از غذای انسان از خاک به دست می آید. این امر بدین معنا نیست که خاک، ماده خوراکی است، بلکه انسان با خوردن گیاهانی که در محیط خاک رشد می کنند و تغذیه از حیواناتی که از گیاهان تغذیه می کنند، به طور غیرمستقیم از خاک تغذیه می کند. با وجود پیشرفت فن آوری، خاک همواره مورد نیاز انسان بوده و خواهد بود و انسان برای ادامه حیات خود به خاک نیاز دارد. بنابراین، خاک، منبعی برای رشد مواد غذایی و نیز محیطی است که با پایش آن می توان آثار منفی بر زندگی انسان را مهار کرد. آثار زیان آور ممکن است خود را به صورت فرسایش، از دست دادن
1- زیستن در محیط زیست، صص 80 _ 82 .