- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اشاره 7
- بخش اول: محیط زیست طبیعی 7
- 1. تعریف محیط زیست 8
- اشاره 8
- فصل اول: تقدس طبیعت و محیط زیست 8
- 2. جهان بینی و محیط زیست؛ مقدس بودن یا نبودن طبیعت 9
- 3. طبیعت در آموزه های اسلامی 12
- اشاره 12
- الف) طبیعت، آیت الهی 13
- ب) طبیعت، آفریده و پرورده خداوند 15
- ج) طبیعت، نعمت خداوند 16
- 4. اسلام و شیوه تصرف در طبیعت 16
- فصل دوم: تخریب طبیعت و بحران های زیست محیطی 18
- 1. چشم انداز بحران های زیست محیطی 18
- اشاره 18
- 2. مفهوم شناسی بحران زیست محیطی 19
- 3. ارزیابی بحران های زیست محیطی 23
- 4. آمارهای هشداردهنده زیست محیطی 25
- 5. زمینه های تخریب محیط زیست در ایران 33
- اشاره 36
- 1. اصول مکتب زیست محیطی اسلام 36
- فصل سوم: اسلام و مبانی حفاظت از طبیعت و محیط زیست1 36
- اشاره 42
- 2. مبانی فقهی حفظ محیط زیست 42
- الف) دلیل عقلی 42
- ب) قرآن کریم 43
- ج) سنت 47
- اشاره 48
- 3. قواعد فقهی حفظ محیط زیست 48
- الف) قاعده لاضرر 49
- ب) قاعده اتلاف 51
- ج) قاعده تسبیب 52
- د) قاعده ضمان ید 53
- اشاره 54
- بخش دوم: اخلاق زیست محیطی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 54
- فصل اول: آب 55
- اشاره 55
- اشاره 56
- 1. آب در آموزه های قرآنی 56
- الف) آب، منشأ حیات 56
- ب) آب (باران)، وسیله بیداری فطرت 57
- ج) باران، رحمت الهی 58
- د) نقش گناهان در کمبود باران 58
- ه) جدایی آب های شور و شیرین، نشان قدرت و حکمت الهی 59
- و) آب، پاک و پاک کننده 60
- 2. پیش گیری از آلودگی و رعایت پاکیزگی در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 61
- الف) طعم آب، طعم زندگی 64
- 3. ارجمندی آب و پاکیزگی آن در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 64
- اشاره 64
- ب) آب، سرور نوشابه ها 64
- ج) آلوده کردن آب های شیرین ممنوع! 64
- د) آب جوشیده، سودمندترین نوشابه 65
- ه) آب، ثروت عمومی 65
- و) برترین صدقه 66
- ی) باران و برف، سرچشمه آب های زمینی 67
- 4. پیش گیری از آلودگی آب در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 68
- 5. اسراف و تبذیر در مصرف آب 70
- فصل دوم: خاک (زمین) 73
- اشاره 73
- 1. خاک، منبع اساسی حیات 74
- 2. اهمیت خاک 75
- 4. زمین در آموزه های قرآنی 76
- 3. خاک، محیط زیستی زنده 76
- 5. نمایی از فاجعه تخریب خاک در ایران 81
- اشاره 81
- نمونه اول 82
- نمونه دوم 82
- نمونه سوم 83
- فصل سوم: کشاورزی 86
- 1. تعریف و اهمیت کشاورزی 86
- اشاره 86
- 2. فضیلت کشاورزی در اسلام 87
- اشاره 87
- الف) ارتباط شگفت آب و خاک 89
- ب) روش نگه داری حبوبات 90
- ج) سیر دانه تا خوشه، نماد رشد اسلام و مسلمانان 91
- الف) تشویق به کار کشاورزی 93
- اشاره 93
- 3. فضیلت کشاورزی در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 93
- ب) کشاورزی، بهترین ثروت 95
- 2. منافع جنگل و مرتع 98
- اشاره 98
- 1. منافع درخت 98
- فصل چهارم: درخت و گل و گیاه (چشم انداز سبز) 98
- 3. منافع گل ها و گیاهان 100
- 4. درخت و گیاه در قرآن 101
- الف) گیاهان؛ جلوه حیات زمین 101
- اشاره 101
- ب) گیاهان؛ شادی بخش و روح افزا 102
- ج) جنگل و مرتع؛ آیه، نعمت و متاع زندگی 103
- الف) تشویق به درخت کاری 106
- 5. جایگاه درخت و گل و گیاه در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 106
- اشاره 106
- ب) پیروی از شیوه های علمی در درخت کاری 107
- ج) ارزش اقتصادی درخت کاری و باغ داری 108
- د) بریدن درختان و نابودی جنگل ها 109
- 6. ارجمندی گل ها در نگاه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 110
- 1. تنوع زیستی و خطر انقراض 113
- اشاره 113
- فصل پنجم: حیوانات 113
- 2. حمایت از تنوع زیستی 114
- 3. مقایسه قانون حمایت از حیوانات در غرب و اسلام 115
- 4. جایگاه ارزشمند حیوانات در قرآن 116
- اشاره 116
- الف) شیوه شناخت اسبان اصیل 117
- ب) سرّ له له زدن سگ 118
- ج) دعوت به تفکر در آفرینش شتر 119
- د) موریانه، حشره ای قدرتمند 120
- ه) عنکبوت، استاد نساجی 122
- اشاره 124
- 5. جایگاه حیوانات در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 124
- الف) تشویق به دام داری 125
- ب) وظایف مردم در برابر حیوانات 126
- ج) به ناحق کشتن حیوانات 130
- د) آمرزش به واسطه نجات سگ 131
- ذ) دوزخ، سزای زجرکش کردن گربه 131
- ز) تشویق به پرورش مرغ و خروس در خانه 132
- ر) قرنطینه حیوانات بیمار 132
- ی) زنبورداری، شغلی در نهایت سودمندی 132
- ه_ ) کبوتر، انیس تنهایی 132
- 6. حقوق حیوان در فقه شیعه 133
- کتاب نامه 136
- کتاب 136
- اشاره 136
- نشریه 140
«هابیل به گله داری پرداخت و قابیل به کشاورزی مشغول شد. پس از مدتی، قائن هدیه ای از حاصل زمین خود را به حضور خداوند آورد. هابیل نیز چند رأس از نخست زادگان گله خود را ذبح کرد و بهترین قسمت گوشت آنها را به خداوند تقدیم نمود. خداوند، هابیل و هدیه اش را پذیرفت، اما قائن و هدیه اش را قبول نکرد. پس قائن برآشفت و از شدت خشم سرش را به زیر افکند».(1)
بر پایه برخی روایات،(2) چون خداوند، آدم ابوالبشر را از بهشت برزخی راند و او پا به عرصه زمین نهاد، احساس گرسنگی کرد. حضرت جبرئیل علیه السلام از آسمان فرود آمد و کشاورزی و درخت کاری را بدو آموخت و این روش را پیامبران پس از وی، یکی پس از دیگری برگزیدند، به جز حضرت ادریس علیه السلام که خیاطی پیشه کرد.
2. فضیلت کشاورزی در اسلام
اشاره
2. فضیلت کشاورزی در اسلام
حدود 550 آیه در قرآن مجید، به صورتی با کشاورزی مرتبط است، که نزدیک به نه درصد کل آیات قرآنی را دربرمی گیرد. کشاورزی یکی از استوانه های عمران و آبادانی هر کشور و شاهرگ حیات اقتصادی آن است. بی جهت نیست که در برخی روایات، از تنی چند از معصومان، از جمله رسول اکرم صلی الله علیه و آله آمده است: «هر کس آب و خاک داشته باشد و با این حال فقیر بماند، خدا او را از رحمت خود دور کند».(3)
1- عهد قدیم، تورات، کتاب پیدایش، باب چهارم: 3 _ 6.
2- نک: کافی، ج 5، ص 260، ح4.
3- بحارالانوار، ج 23، ص 19؛ تفسیر نمونه، ج 11، ص 164.