اصول و شاخصه های تمدن نبوی صفحه 12

فرهنگی برای خود پدید می آورد و با آن زندگی می کند. (1) این تعریف هم

جامع است و هم نشان دهنده تنوع و اختلاف میان فرهنگ هاست. پس

می توان گفت رابطه تمدن و فرهنگ، مانند رابطه میان ایمان و عمل است که

ایمان، عمل زا و عمل، ایمان افزاست؛ یعنی فرهنگ، تمدن زا و تمدن، فرهنگ

افزاست. این تعبیر موجب کاهش محوریت نقش فرهنگ نمی شود، چنان که

درباره ایمان و عمل نیز ایمان، نقش محوری دارد. پس می توان گفت اثر

فرهنگ بر تمدن، اثری زایشی است؛ یعنی تمدن از فرهنگ زاده می شود و در پرتو آن رشد می کند، ولی اثر تمدن بر فرهنگ، اثری افزایشی است؛ (2) یعنی

تمدن در گسترش و نفوذ فرهنگ در جامعه مؤثر است و می تواند با

اندوخته های مادی و معنوی اش، انسان را به جوهره فرهنگ رهنمون کند.

د) تمدن نبوی

مراد از تمدن نبوی، تمدنی است که اساس، بنیان و اصول آن بر سنّت و سیره

گفتاری و رفتاری رسول گرامی اسلام استوار باشد و نیز شاخصه ها و وجوه

امتیاز آن نیز از سنّت آن حضرت و اصول مسلّم اسلامی سرچشمه گرفته

باشد.

در حقیقت، تمدن نبوی، تمدنی است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با رهنمودها،

تلاش ها، تدبیرها و سیره والای خود آن را بنیان نهاد و شامل نمودهای

سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ویژه ای است که بخشی از آنها محقق شد و