- دیباچه 1
- پیش گفتار 4
- چیستی تربیت 6
- تربیت و اخلاق 6
- فصل اول: کلیات 6
- تربیت و ادب 8
- تربیت و صنعت 10
- تربیت و عادت 10
- تربیت و پرورش 16
- ضرورت تربیت 18
- اشاره 18
- اشاره 21
- 1. جسم 21
- موضوع تربیت 21
- 2. روح 25
- 1. قابلیت تغییر انسان 31
- اشاره 31
- فصل دوم: مبانی تربیت 31
- 2. مرکب بودن انسان 34
- مبانی خاص 37
- اشاره 37
- اشاره 37
- 2. استعدادهای فطری 37
- 1. استعداد جسمانی 37
- الف) استعداد عقلانی 39
- ب) استعداد اخلاقی 40
- د) بعد خلاقیت (آفرینندگی و ابتکار) 42
- ج) استعداد هنری و ذوقی 42
- ه_) بعد دینی (حس تقدیس و پرستش) 43
- و) بعد اراده 44
- 1. خدامحوری 46
- اشاره 46
- فصل سوم: ویژگی های تربیت 46
- اشاره 53
- الف) جنبه های فردی و اجتماعی 53
- 2. جامعیت 53
- ب) همگانی بودن 55
- ج) جنبه های متفاوت وجودی انسان 56
- 3. اعتدال و هماهنگی 58
- 4. نسبی یا مطلق بودن تربیت 62
- اشاره 62
- الف) جنسیت و نسبیت 66
- ب) زمان و نسبیت 70
- الف) تربیت در خدمت انسان 73
- 5. انسان مدار 73
- اشاره 73
- ب) کرامت انسان 74
- ج) آزادی 78
- 6. زندگی مدار 82
- 1. پرورش جسم 84
- اشاره 84
- فصل چهارم: اهداف تربیت 84
- 2. پرورش عقل 85
- اشاره 85
- الف) تفکر به عنوان عبادت 85
- ب) ارزش (سندیت رجحیت) عقل 86
- ج) بیدار کردن عقل 89
- 3. پرورش اراده 91
- 4. پرورش ایمان 93
- فصل پنجم: ساحت های تربیت 96
- اشاره 96
- 3. ساحت اراده 98
- 1. ساحت جسمانی 98
- 4. ساحت قلب 98
- 2. ساحت عقلانی 98
- 5. ساحت علمی 99
- 6. ساحت غریزی 105
- 7. ساحت اخلاقی 107
- 8 . ساحت ذوقی و هنری 111
- 9. ساحت اجتماعی 113
- 10. ساحت فنی و صنعتی 119
- 1. انواع تربیت 121
- فصل ششم: راهکارهای اعمال تربیت 121
- 2. مراحل تربیت 123
- 3. اهمیت تربیت دوران کودکی 125
- اشاره 128
- 5. عوامل و کارکردهای تربیت 128
- 4. مراحل برنامه تربیتی 128
- الف) آموزش و فراگیری 131
- ب) تفکر 135
- اشاره 135
- یک _ راهکارهای تربیتی تفکر 135
- اول _ تفکر در عالم خلقت 135
- اشاره 135
- دوم _ تفکر در تاریخ 136
- سوم _ تفکر انسان درباره خود 136
- اول _ نقادی 137
- دو _ کارکردهای تفکر 137
- ج) تسلط بر خود 139
- دوم _ آخربینی 139
- د) عبادت 140
- اشاره 140
- مرحله اول: چیرگی بر خود 143
- یک _ کارکرد جوهره عبادت 143
- اشاره 143
- مرحله دوم: چیرگی بر قوه خیال 144
- مرحله سوم: بی نیاز شدن روح از بدن 144
- اشاره 145
- مرحله پنجم: قدرت تصرف در دنیای بیرون 145
- دو _ کارکرد شکلی عبادت 145
- مرحله چهارم: قدرت تصرف در بدن 145
- اول _ عبادت و حقوق اجتماعی 146
- دوم _ نماز و رو به قبله ایستادن 146
- چهارم _ تمرین وقت شناسی 147
- سوم _ تمرین ضبط نفس 147
- ه_) تقوا و تزکیه 148
- اشاره 150
- و) کار (اشتغال عمل) 150
- یک _ کارکردهای کار 151
- اول _ تمرکز قوه خیال 151
- اشاره 151
- چهارم _ فکر منطقی 152
- دوم _ جلوگیری از گناه 152
- سوم _ خودآزمایی 152
- ششم _ کار و احساس شخصیت 153
- پنجم _ تأثیر کار بر احساس انسان 153
- ز) ازدواج 154
- ح) جهاد 154
- ط) محبت (احسان) 155
- اشاره 155
- یک _ کارکرد محبت 157
- اشاره 157
- اول _ آثار فردی محبت (عشق) 157
- دوم _ آثار اجتماعی محبت 160
- ی) سختی ها و مصیبت ها 162
- یک _ مصیبت های ما در خوش بختی ها 162
- اشاره 162
- دو _ اثر تربیتی بلایا 163
- سه _ سازندگی شداید 165
- چهار _ نازپروردگی 167
- ک) دوستی و معاشرت 169
- ل) هجرت 171
- یک _ موعظه و حکمت 174
- اشاره 174
- م) موعظه 174
- اشاره 175
- ن) تشویق و تهدید 175
- دو _ موعظه و خطابه 175
- یک _ جایگاه تشویق در تربیت 176
- دو _ جایگاه تهدید در تربیت 177
- سه _ لزوم آگاهی از علت تشویق و تهدید 178
- چهار _ تبشیر و انذار 179
- س) الگو 180
- الف) ضرورت مربی 183
- 2. مربی 183
- فصل هفتم: ارکان تربیت 183
- 1. برنامه تربیت 183
- اشاره 186
- ب) ویژگی های مربی 186
- یک _ خودساختگی 187
- دو _ ترس از پروردگار 188
- یک _ آگاهی از راه ها و ابزار تربیت 189
- اشاره 189
- ج) وظایف مربی 189
- دو _ شناخت جوان (روحیات و چالش ها) 191
- سه _ توجه به رشد شخصیت متربی 193
- چهار _ آسان گیری و نرمش در تربیت 194
- پنج _ سعه صدر و توجه به روحیات خاص هر متربی 196
- اشاره 197
- 3. متربی 197
- الف) شناخت معلومات درست و پیروی از آنها 198
- ب) شناخت درست مربی 200
- اشاره 200
- پرهیز از زیاده روی در سرسپردگی به مربی 201
- 1. موانع پرورش جسم 204
- اشاره 204
- الف) تن پروری 204
- فصل هشتم: آسیب شناسی تربیت 204
- اشاره 206
- 2. موانع پرورش عقل 206
- الف) موانع درونی 206
- یک _ موانع منطقی 206
- ب) تضعیف جسم 206
- دو _ بمباران اطلاعاتی 207
- ب) موانع بیرونی 208
- اشاره 208
- یک _ تکیه بر ظنّ و گمان 209
- سه _ شتاب زدگی 210
- دو _ هوای نفس 210
- چهار _ سنّت گرایی 211
- پنج _ شخصیت گرایی 212
- شش _ اکثریت گرایی 212
- هفت _ تلقین پذیری 213
- هشت _ تعصب ورزی 213
- 4. تربیت ویژه 214
- اشاره 214
- 3. عادت 214
- الف) آسیب شناسی اخلاق فیلسوفانه 215
- ب) آسیب شناسی اخلاق عارفانه 217
- کتاب نامه 219
فصل هشتم: آسیب شناسی تربیت
اشاره
به طور کلی بحث آسیب شناسی می تواند در دو زمینه باشد. گاهی آسیب شناسی، شناخت کاستی ها و ضعف ها و به بیان دیگر شناخت امور منفی حاصل از حرکت های تربیتی است؛ یعنی فعالیت های تربیتی گاه به دلیل افراط یا تفریط به نتیجه بدی می انجامد. در واقع عوامل تهدیدکننده، بخشی از آسیب های تربیتی است، ولی گاهی منظور از آسیب شناسی توجه به موانع تربیت است؛ یعنی توجه به آن دسته از عناصری که پیش از تحقق تربیت مانع تربیت می شوند. تفاوت این دو در این است که آسیب های ناشی از فعالیت های تربیتی، پس از انجام تربیت رخ می دهد و حال آنکه آسیب های ناشی از موانع، پیش از تحقق فعل تربیتی مطرح می شود. در هر دو صورت، نتیجه، آسیب دیدن تربیت است؛ گاهی با بد انجام پذیرفتن تربیت و گاهی به دلیل مانع تراشی بر سر راه تحقق آن. این آسیب ها عبارتند از:
1. موانع پرورش جسم
الف) تن پروری
«اسلام با تن پروری مخالف است. ای بسا تن پرورهایی که جسم خود را