اندیشه های تربیتی استاد مرتضی مطهری (ره) صفحه 208

ذخیره کننده اطلاعات و منعکس کننده همان هاست، بدون هیچ گونه دخل و تصرف. این روند برخلاف مفاهیمی چون تفکر، تدبر و تعقل است. «مغز انسان درست حالت معده انسان را دارد. معده انسان باید غذا را از بیرون به اندازه بگیرد و با ترشحاتی که خودش روی غذا می کند، آن را بسازد و باید معده این قدر آزادی و جای خالی داشته باشد که به آسانی بتواند غذا را زیر و رو کند، اسیدها و شیره هایی را که باید ترشح نماید، بسازد، ولی معده ای که مرتب بر آن غذا تحمیل می کنند و تا آنجا که جا دارد، به آن غذا می دهند، دیگر فراغت، فرصت و امکان برایش پیدا نمی شود که این غذا را درست حرکت بدهد و بسازد. آن وقت می بینید اعمال گوارشی اختلال پیدا می کند و عمل جذب هم در روده ها درست انجام نمی گیرد. مغز انسان هم قطعاً همین جور است. در تعلیم و تربیت باید مجال فکر کردن به دانش آموز داده شود و او به فکر کردن ترغیب گردد». (1)

ب) موانع بیرونی

اشاره

آنچه در زمینه موانع بیرونی پرورش عقل مشترک است، چیرگی عواطف و احساسات بر عقل و ناتوانی عقل از واقع نمایی است. این احساسات می توانند متفاوت باشند. گاهی احساس وابستگی به گذشته، بر روی تعقل و تفکر انسان سایه می اندازد و وی را به پیروی از سنن گذشته و تقلید از پیشینیان وامی دارد و گاهی ترس از تنهایی سبب گرایش به جمع و پذیرش بی چون و چرای رسوم آنها می شود. همچنین، گاه احساسات، انسان را به سوی هم نوایی با دیگران می کشاند و سبب فروگذاری جانب عقل و شعور می شود. عقل انسان فقط به دلیل خطای در ظاهر یا مواد