اندیشه های تربیتی استاد مرتضی مطهری (ره) صفحه 209

قضایا منحرف نمی شود، بلکه بسیارند خطاها و انحراف هایی که از چیرگی خواسته های نفسانی بر عقل انسان و لغزش او در این موقعیت پدید آمده اند.

«قرآن مجید که دعوت به تفکر و نتیجه گیری فکری می کند و تفکر را عبادت می شمارد و اصول عقاید را جز با تفکر منطقی صحیح نمی داند، به یک مطلب اساسی توجه کرده است و آن اینکه لغزش های فکری بشر از کجا سرچشمه می گیرد و ریشه اصلی خطاها و گمراهی ها در کجاست؟ اگر انسان بخواهد درست بیندیشد که دچار خطا و انحراف نگردد، چه باید بکند؟

در قرآن مجید از بعضی امور به عنوان اسباب و دلایل خطاها و گمراهی ها یاد شده است که در ادامه آنها را بیان می کنیم.

یک _ تکیه بر ظنّ و گمان

«قرآن کریم می گوید: «اکثر مردم چنینند که اگر بخواهی پیرو آنها باشی، تو را از راه حق گمراه می کنند، برای اینکه تکیه شان بر ظنّ و گمان است (نه بر یقین) و تنها با حدس و تخمین کار می کنند». (1)

قرآن کریم در آیات زیادی به شدت با پیروی از ظن و گمان مخالفت می کند و می گوید: «مادامی که به چیزی علم و یقین حاصل نکرده ای، آن را دنبال مکن». (2)و (3)

«در قرآن کریم اصرار دارد که انسان نباید غفلت کند و مطلبی را که به حد یقین نرسیده و هنوز در سر حد گمان و تخمین است، صددرصد

1- . نک: انعام: 116.
2- . نک: اسراء: 36.
3- . مجموعه آثار، ج 2، ص64.