اندیشه های تربیتی استاد مرتضی مطهری (ره) صفحه 37

است. اشتباه است اگر ما خیال کنیم فقط یک عامل در دنیا وجود دارد که او را اصلاح می کند. انسان قسمت های مختلفی دارد که هر قسمتش یک عاملِ اصلاح دارد». (1)

مبانی خاص

اشاره

هر یک از انواع گوناگون تربیت، در وجود انسان زمینه و بستری دارد. از نظر شهید مطهری، انسان دارای استعدادهای متنوعی است که امکان پرورش هر یک از آنها وجود دارد. استعدادهای آدمی عبارتند از:

1. استعداد جسمانی

این استعداد، زمینه پرورش جسمانی را در انسان فراهم می آورد. (2)

2. استعدادهای فطری

اشاره

استعدادهای فطری در دو زمینه شناخت ها و خواست ها پدیدار می شوند. «در ناحیه دریافت ها و شناخت ها، انسان دارای یک سلسله معلومات فطری؛ یعنی معلومات غیر اکتسابی است، به این معنا که استعداد این معلومات در هر فرد انسانی نهفته است، به طوری که همین قدر که تجربه به مرحله ای رسید که بتواند اینها را تصور کند، تصدیق اینها برایش فطری است و نیازی به استدلال ندارد. به عنوان مثال، هر انسانی در مرحله ای از رشد خود تشخیص می دهد که میان عالِم و غیر عالِم تفاوت است؛ «هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یَعْلَمُونَ.» (3) میان کسانی که اصلاح گرند، با مفسدین تفاوت است؛ «أَمْ نَجْعَلُ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ کَالْمُفْسِدینَ فِی

1- . تعلیم و تربیت در اسلام، ص166.
2- . نک: همین کتاب، بحث موضوع تربیت جسم.
3- . نک: زمر: 9.