- دیباچه 1
- پیش گفتار 4
- چیستی تربیت 6
- فصل اول: کلیات 6
- تربیت و اخلاق 6
- تربیت و ادب 8
- تربیت و صنعت 10
- تربیت و عادت 10
- تربیت و پرورش 16
- ضرورت تربیت 18
- اشاره 18
- 1. جسم 21
- موضوع تربیت 21
- اشاره 21
- 2. روح 25
- اشاره 31
- فصل دوم: مبانی تربیت 31
- 1. قابلیت تغییر انسان 31
- 2. مرکب بودن انسان 34
- اشاره 37
- 1. استعداد جسمانی 37
- مبانی خاص 37
- اشاره 37
- 2. استعدادهای فطری 37
- الف) استعداد عقلانی 39
- ب) استعداد اخلاقی 40
- د) بعد خلاقیت (آفرینندگی و ابتکار) 42
- ج) استعداد هنری و ذوقی 42
- ه_) بعد دینی (حس تقدیس و پرستش) 43
- و) بعد اراده 44
- فصل سوم: ویژگی های تربیت 46
- 1. خدامحوری 46
- اشاره 46
- اشاره 53
- الف) جنبه های فردی و اجتماعی 53
- 2. جامعیت 53
- ب) همگانی بودن 55
- ج) جنبه های متفاوت وجودی انسان 56
- 3. اعتدال و هماهنگی 58
- 4. نسبی یا مطلق بودن تربیت 62
- اشاره 62
- الف) جنسیت و نسبیت 66
- ب) زمان و نسبیت 70
- الف) تربیت در خدمت انسان 73
- 5. انسان مدار 73
- اشاره 73
- ب) کرامت انسان 74
- ج) آزادی 78
- 6. زندگی مدار 82
- اشاره 84
- فصل چهارم: اهداف تربیت 84
- 1. پرورش جسم 84
- 2. پرورش عقل 85
- الف) تفکر به عنوان عبادت 85
- اشاره 85
- ب) ارزش (سندیت رجحیت) عقل 86
- ج) بیدار کردن عقل 89
- 3. پرورش اراده 91
- 4. پرورش ایمان 93
- فصل پنجم: ساحت های تربیت 96
- اشاره 96
- 4. ساحت قلب 98
- 1. ساحت جسمانی 98
- 2. ساحت عقلانی 98
- 3. ساحت اراده 98
- 5. ساحت علمی 99
- 6. ساحت غریزی 105
- 7. ساحت اخلاقی 107
- 8 . ساحت ذوقی و هنری 111
- 9. ساحت اجتماعی 113
- 10. ساحت فنی و صنعتی 119
- 1. انواع تربیت 121
- فصل ششم: راهکارهای اعمال تربیت 121
- 2. مراحل تربیت 123
- 3. اهمیت تربیت دوران کودکی 125
- 5. عوامل و کارکردهای تربیت 128
- 4. مراحل برنامه تربیتی 128
- اشاره 128
- الف) آموزش و فراگیری 131
- ب) تفکر 135
- یک _ راهکارهای تربیتی تفکر 135
- اشاره 135
- اول _ تفکر در عالم خلقت 135
- اشاره 135
- سوم _ تفکر انسان درباره خود 136
- دوم _ تفکر در تاریخ 136
- اول _ نقادی 137
- دو _ کارکردهای تفکر 137
- دوم _ آخربینی 139
- ج) تسلط بر خود 139
- اشاره 140
- د) عبادت 140
- اشاره 143
- مرحله اول: چیرگی بر خود 143
- یک _ کارکرد جوهره عبادت 143
- مرحله دوم: چیرگی بر قوه خیال 144
- مرحله سوم: بی نیاز شدن روح از بدن 144
- مرحله پنجم: قدرت تصرف در دنیای بیرون 145
- مرحله چهارم: قدرت تصرف در بدن 145
- اشاره 145
- دو _ کارکرد شکلی عبادت 145
- اول _ عبادت و حقوق اجتماعی 146
- دوم _ نماز و رو به قبله ایستادن 146
- چهارم _ تمرین وقت شناسی 147
- سوم _ تمرین ضبط نفس 147
- ه_) تقوا و تزکیه 148
- اشاره 150
- و) کار (اشتغال عمل) 150
- اشاره 151
- یک _ کارکردهای کار 151
- اول _ تمرکز قوه خیال 151
- سوم _ خودآزمایی 152
- چهارم _ فکر منطقی 152
- دوم _ جلوگیری از گناه 152
- ششم _ کار و احساس شخصیت 153
- پنجم _ تأثیر کار بر احساس انسان 153
- ز) ازدواج 154
- ح) جهاد 154
- اشاره 155
- ط) محبت (احسان) 155
- اشاره 157
- اول _ آثار فردی محبت (عشق) 157
- یک _ کارکرد محبت 157
- دوم _ آثار اجتماعی محبت 160
- یک _ مصیبت های ما در خوش بختی ها 162
- اشاره 162
- ی) سختی ها و مصیبت ها 162
- دو _ اثر تربیتی بلایا 163
- سه _ سازندگی شداید 165
- چهار _ نازپروردگی 167
- ک) دوستی و معاشرت 169
- ل) هجرت 171
- م) موعظه 174
- اشاره 174
- یک _ موعظه و حکمت 174
- دو _ موعظه و خطابه 175
- اشاره 175
- ن) تشویق و تهدید 175
- یک _ جایگاه تشویق در تربیت 176
- دو _ جایگاه تهدید در تربیت 177
- سه _ لزوم آگاهی از علت تشویق و تهدید 178
- چهار _ تبشیر و انذار 179
- س) الگو 180
- فصل هفتم: ارکان تربیت 183
- 1. برنامه تربیت 183
- الف) ضرورت مربی 183
- 2. مربی 183
- ب) ویژگی های مربی 186
- اشاره 186
- یک _ خودساختگی 187
- دو _ ترس از پروردگار 188
- یک _ آگاهی از راه ها و ابزار تربیت 189
- ج) وظایف مربی 189
- اشاره 189
- دو _ شناخت جوان (روحیات و چالش ها) 191
- سه _ توجه به رشد شخصیت متربی 193
- چهار _ آسان گیری و نرمش در تربیت 194
- پنج _ سعه صدر و توجه به روحیات خاص هر متربی 196
- اشاره 197
- 3. متربی 197
- الف) شناخت معلومات درست و پیروی از آنها 198
- ب) شناخت درست مربی 200
- اشاره 200
- پرهیز از زیاده روی در سرسپردگی به مربی 201
- الف) تن پروری 204
- 1. موانع پرورش جسم 204
- فصل هشتم: آسیب شناسی تربیت 204
- اشاره 204
- 2. موانع پرورش عقل 206
- الف) موانع درونی 206
- اشاره 206
- یک _ موانع منطقی 206
- ب) تضعیف جسم 206
- دو _ بمباران اطلاعاتی 207
- اشاره 208
- ب) موانع بیرونی 208
- یک _ تکیه بر ظنّ و گمان 209
- دو _ هوای نفس 210
- سه _ شتاب زدگی 210
- چهار _ سنّت گرایی 211
- شش _ اکثریت گرایی 212
- پنج _ شخصیت گرایی 212
- هفت _ تلقین پذیری 213
- هشت _ تعصب ورزی 213
- 4. تربیت ویژه 214
- 3. عادت 214
- اشاره 214
- الف) آسیب شناسی اخلاق فیلسوفانه 215
- ب) آسیب شناسی اخلاق عارفانه 217
- کتاب نامه 219
فصل چهارم: اهداف تربیت
اشاره
چنان که پیش تر بیان شد، یکی از ویژگی های تربیت اسلامی، انسان مدار بودن آن است. این ویژگی در تمام بخش های تربیت گسترش یافته است. حضور عامل انسانی در بخش اهداف، به این معناست که تربیت به دنبال هدفی خارج از وجود انسان نیست، بلکه اهداف تربیتی، کاملاً در داخل مرزهای انسانی قرار گرفته و از آن جدا نیست. به بیان دیگر، «[تربیت] منظوری بیرون از انسان ندارد. هدف او به سعادت رساندن و تکمیل انسان است، نه اینکه منظور دیگری داشته باشد و انسان را برای آن منظور بخواهد بسازد.
بنابراین، اهداف تربیت در مکتب تربیتی اسلام، تنها در زمینه استعدادها و توان مندی های انسان است. آنچه در اسلام در زمینه اهداف تربیت به آن توجه می شود، حد و مرزها و شیوه به فعلیت رساندن این استعدادها و ظرفیت هاست. برای مثال، اگر یکی از استعدادهای آدمی استعداد جسمی است، این استعداد چگونه و در چه جهتی باید شکوفا گردد و تا چه اندازه به آن توجه شود.
به طور کلی اهداف تربیتی در اسلام عبارتند از: