مجموعه مقالاتی درباره همت و کار مضاعف صفحه 125

همت حافظ و انفاس سحرخیزان بود

که ز بند غم ایام نجاتم دادند

مولوی می گوید:

آب کم جو تشنگی آور به دست

تا که جو شد آب از بالا و پست

کامیابی هر کس، در گرو همت اوست.

امیرخسرو دهلوی می گوید:

بود در خورد همت، کام هر کس

نخواهد کام شاهین، قوت کرکس

صائب تبریزی معتقد است اگر دست ما از آستین همت بیرون آید کارهای بزرگی می تواند انجام دهد:

همت من دست اگر از آستین بیرون کند

آسمان باشد کمان حلقه بر بازو مرا

در جای دیگر می گوید که از همت بلند، به دولت مراد می توان رسید:

از همت بزرگ به دولت توان رسید

آری به فیل، صید نمایند فیل را

هر سری را درخور همت کلاهی داده اند

افسر دیوانگان باشد به هامون آفتاب

آری باید همت بلند داشت؛ انسان کمتر از صدف که نیست:

از صدف کم نتوان بود به همت زینهار

چون دهن باز کنی گوهرشهوار طلب

ک) تقاضا؛ نشانه دون همتی

ک) تقاضا؛ نشانه دون همتی

صائب طرح سؤال و خواستن از مردم را منافی همت می داند:

بی سؤال، احسان به درویشان، سخاوت کردن است

لب گشودن رخنه در ناموس همت کردن است

بنابراین باید که اسب همت را زین کرده حرکت کنیم و آبروی خود را بی جهت حراج نکنیم.