مجموعه مقالاتی درباره همت و کار مضاعف صفحه 78

تصمیم نخواهد بود و از همین جاست که به همت و کار مضاعف می رسیم.

2. تأملی تحلیلی در معنا و ابعاد مفاهیم

2. تأملی تحلیلی در معنا و ابعاد مفاهیم

در قسمت دوم بحث، مفاهیم کلیدی بررسی می شوند.

یک: در نام گذاری سال به «همت مضاعف و کار مضاعف»، مفهوم و کلمه مهم و کلیدی، «مضاعف» است. در ادبیات عرب بحث دقیقی درباره نقش مضاف و مضاف الیه مطرح است که کلمه «مضاف الیه»، مبین و مفسر مضاف است. ظاهراً چنین قاعده ای در ادبیات فارسی هم کاربرد دارد، به ویژه آنکه بسیاری از کلمات عربی در ادبیات فارسی مستحیل و مستعمل شده اند. مثلاً در کلمه علوم انسانی، مفهوم «انسانی» که مضاف الیه است، اهمیت دارد و بیانگر این است که در کلام گوینده، نه علوم تجربی و نه علوم ریاضی و بلکه فقط علوم انسانی، مراد است. اگر مضاف الیه، مفسر مضاف است، در مفاهیم نام گذاری سال هم کلمه «مضاعف»، مهم، مفسر و مبین «همت و کار» است و واژه کلیدی به شمار می رود.

معادل مفهوم انگلیسی واژه «مضاعف»، کلمه دوبل (double) است و در فرهنگ دهخدا، هم برای مضاعف، معانی «دو چند»، «دوچندان»؛ «دو برابر» آمده است. در ریاضی هم اگر عددی دو برابر شود، گویند که مضاعف شده است. در ادبیات عرب نیز دو کلمه ای که دو حرف اصلی آنها مثل هم و درکنار هم باشند، افعال ثلاثی مضاعف گویند. مثل مد (مد الارض: رعد، 3) که از ریشه «مدد» است و یا در بحث تربیت گویند اگر تربیت از ریشه «ربب» گرفته شده باشد، مضاعف است.(1) و در رباعی وجود دو کلمه مشابه در ماده اصلی مثل زلزل را مضاعف نامند.