قهر و آشتی در اسلام صفحه 10

ص:16

دهخدا در معنای آشتی نیز می نویسد: «دوستی از نو کردن، ترک جنگ، صلح و مصالحه، سازش و مسالمه، رنجشی را از کسی فراموش کردن.» اصطلاح آشتی جستن به معنای «استرضا، استعتاب، آشتی خواستن و صلح طلبیدن» آمده است. اصطلاح آشتی دادن نیز هنگامی به کار می رود که زمینه ای برای «اصلاح و سازگاری»(1) دو طرف فراهم شود. حال ممکن است این زمینه را یکی از دو طرف که با هم قهرند، فراهم کند، یا شخص سومی این زمینه را به وجود آورد. اصطلاح آشتی پذیری نیز برای بیان قابلیت وفق و اصلاح افراد به کار می رود.(2) آشتی کنان، عمل آشتی کردن است و به مجلسی که برای آشتی کردن و آشتی دادن ترتیب دهند نیز آشتی کنان گفته می شود. «آشتی خواره» حلوا یا غذایی است که پس از آشتی دو نفر، آن دو یا دوستانشان در جایی صرف کنند.(3)

9. جنبه های قهر و آشتی

9. جنبه های قهر و آشتی

هم قهر و هم آشتی، گاهی زیان بار و گاهی سازنده اند. قهر سازنده قهری است که می توان به عنوان راهکاری تربیتی از آن یاد کرد. با این ابزار می توان ناراحتی و آزرده خاطری خود را از رفتار نادرست یا توهین آمیز طرف مقابل به او فهماند تا به اشتباه خود پی ببرد و درصدد اصلاح رفتارش برآید، مانند قهر والدین با فرزندشان به خاطر رفتار نادرست فرزند.

آشتی زیان بار نیز یعنی فرد از سخن یا عمل نادرست اطرافیان رنجیده خاطر شود، ولی به دلیل پیوندهای شدید عاطفی با آنان، از خطایشان چشم بپوشد. با گذشت زمان، این کدورت ها انباشته می شود و فرد را چنان می آزارد که ممکن است با کمترین رنجش، خشم

1- لغت نامه دهخدا، زیر نظر: دکتر معین و سید جعفر شهیدی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1377، چ 2، ج 1، ص 148.
2- لغت نامه دهخدا، زیر نظر: دکتر معین و سید جعفر شهیدی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1377، چ 2، ج 1، ص 149.
3- نک: محمد معین، فرهنگ معین، تهران، امیرکبیر، 1360، ج 2، ص 2755.