قهر و آشتی در اسلام صفحه 13

ص:19

برقراری رابطه دوستانه، همراه با خواسته ها و انتظارهایی است که اگر این خواسته ها، خواه به دلیل ناتوانی طرف مقابل یا به دلیل منطقی نبودن آن خواسته برآورده نشود، فرد آزرده خاطر می شود. در صورت تکرار یا برطرف نشدن این رنجش ها، کدورت ها انباشته و سرآغاز قهر و جدایی می شود. ازاین رو، حضرت علی(ع) می فرماید: «کدورت، سرآغاز جدایی است.»(1) با ادامه یافتن این کدورت ها، فرد از روابط خود با دیگران می کاهد و گاهی در فرصتی مناسب از آنها انتقام می گیرد.

بعضی قهرها و جدایی ها نیز به سبب برداشت های نادرست از رفتار و گفتار اطرافیان است؛ زیرا گاه فرد بدون درک درست از دلیل واقعی سخن یا عمل دوستانش، پیش داوری می کند و براساس نتیجه آن پیش داوری، آنها را متهم می سازد. سپس شتاب زده و خشمگین، ناراحتی و نارضایتی خود را ابراز می کند و چه بسا مرتکب گناهانی چون تهمت، غیبت و سخن چینی نیز شود. در این صورت، شاید آتش درونش خاموش و از شدت خشمش کاسته شود، ولی ایمانش را سست کرده است. ازاین رو، امیرمؤمنان، علی(ع) می فرماید: «مراقب باش که خشم، تو را به ارتکاب گناه وادار نکند؛ چراکه درنتیجه [اِعمالِ] خشمت شفا می یابی، ولی دینت بیمار می شود.»(2) در بیشتر موارد، تفاوت شرایط فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی افراد، سبب می شود دلیل رفتارهای یکدیگر را به درستی درک نکنند و نتوانند خواسته های یکدیگر را برآورده سازند.

ب) مرحله پایداری قهر

ب) مرحله پایداری قهر