قهر و آشتی در اسلام صفحه 67

ص:73

د) تغافل

د) تغافل

تغافل، به معنای چشم پوشی از اشتباه دیگران و خود را بی خبر نشان دادن از آنها، جزو پسندیده ترین خلق ها و از ویژگی های مسلمان مؤمن است. با این روش، احتمال اصلاح رفتار خطاکار بیشتر و از اختلاف ها و کشمکش های بیهوده جلوگیری می شود. امام صادق(ع) درباره تغافل فرموده است:

صَلاحُ حالِ التَّعایُشِ وَ التَّعاشُرِ مِلْءُ مِکْیالٍ ثُلُثاهُ فِطْنَهُ وَ ثُلُثُهُ تَغافُلٌ.(1)

زندگی سالم و هم نشینی با مردم، پیمانه پُری است که دو سوم آن زیرکی و یک سوم آن تغافل است.

این روایت ضمن تأکید بر تغافل مثبت، انسان را از تغافل منفی بازمی دارد. گاه تصور می شود که تغافل؛ به معنی خود را بی توجه نشان دادن و به گونه ای، تشویق خطاکار به تکرار اشتباه است، درحالی که اگر فردی از سرِ ناآگاهی اشتباهی مرتکب شد، تغافل در برابر اشتباه او جایی ندارد، بلکه باید او را بر اشتباهش آگاه کرد. ازاین رو، در این حدیث، نخست به هشیاری و ترک غفلت سفارش و به خاطر اهمیت و نقش اثرگذار آن در زندگی، سهم آن دو سوم قرار داده شده است که نشان می دهد، غفلت یا تغافل در مسائل مهم و سرنوشت ساز روا نیست، بلکه تنها در مورد مسائل کوچک تر و کم اهمیت تر، می توان با تغافل برخورد کرد.

حضرت علی(ع) می فرماید:

عَظِّمُوا أَقْدارَکُم بِالتَّغافُلِ عَنِ الدَّنِیِّ مِنَ الْاُمُورِ و... وَ لا تَکُونُوا بَحّاثِینَ عَمّا غابَ عَنْکُم فَیَکْثُرَ عائِبُکُمْ و... وَ تَکَرَّمُوا بِالتَّعامِی عَنِ الْإِسْتِقْصاءِ.(2)