قهر و آشتی در اسلام صفحه 71

ص:77

شکیبایی پیشه کردن در برابر اختلاف ها و سوءتفاهم های پیش آمده، در کنار جلوگیری از بسیاری خطاها که فرد ممکن است مرتکب شود، صفا و صمیمیت و گرمی روابط انسانی را نیز حفظ می کند.

ز) پوزش طلبی

ز) پوزش طلبی

عذرخواهی پس از ارتکاب خطا، از شایسته ترین رفتارهای انسانی و نشانه کمال اوست. خردمندان هنگام بروز اختلاف با طرف مقابل خود، لحظه ای با خویشتن خلوت می کنند و در مورد آنچه اتفاق افتاده است، می اندیشند. سپس با بررسی همه جانبه موضوع، سهم خود را در اشتباه های پیش آمده می پذیرند و با کمال شهامت از طرف مقابل عذرخواهی می کنند؛ زیرا یقین دارند که با این عمل نه تنها کوچک نمی شوند، بلکه خرد خویش را ثابت می کنند، چنان که حضرت علی(ع) فرمود: «اَلْمَعْذِرَهُ بُرْهانُ الْعَقْلِ؛ پوزش خواهی، دلیل خردمندی است».(1)

عذرخواهی به خاطر اشتباه خود، محبت و صمیمیت می آفریند، پیوندها را محکم تر می سازد و از ریشه دار شدن کینه ها و کدورت ها جلوگیری می کند. اعتراف به خطا و اشتباه، انسان را از عذاب وجدان می رهاند و به شناخت بهتر او از خود کمک می کند تا درصدد جبران ناتوانی هایش برآید. طرف مقابل نیز وظیفه دارد عذر او را بپذیرد، چنان که امام سجاد(ع) فرمود:

إِنْ شَتَمَکَ رَجُلٌ عَنْ یَمِینِکَ ثُمَّ تَحَوَّلَ إِلی یَسارِکَ فَاعْتَذَرَ إِلَیْکَ فَاقْبَلْ عُذْرَهُ. (2)

اگر مردی از طرف راستت به تو ناسزا گفت و سپس به طرف چپت آمد و عذر خواست، عذرش را بپذیر.