- پیش گفتار 3
- 1. تربیت خانوادگی کودکان 8
- ب) خانواده و تربیت 8
- اشاره 8
- اشاره 8
- الف) مفهوم تربیت 8
- یک _ نقش پدر در خانواده و تربیت کودک 9
- دو _ نقش مادر در تربیت کودک 11
- سه _ توجه به تربیت کودک، پیش از انعقاد نطفه 12
- چهار _ توجه به نیازهای همه جانبه فرزند 13
- اشاره 15
- 2. تربیت دینی کودکان 15
- الف) ضرورت تربیت دینی 16
- ب) ارتباط کودک با خدا 18
- ج) آموزش دینی در دوران کودکی 19
- یک _ تربیت دینی کودک در قالب بازی 20
- د) عوامل اثرگذار بر تربیت دینی کودکان 20
- اشاره 20
- سه _ تربیت دینی کودکان در قالب مراسم دینی 21
- دو_ روش تربیتی عادت 21
- چهار_ روش تجربه زندگی 22
- پنج _ روش تربیتی عفو 23
- شش _ کودک و دوستان 23
- اول _ آشنایی کودکان با فضایل اهل بیت(ع) 24
- اشاره 24
- هفت _ آشناسازی کودکان با اهل بیت(ع) 24
- سوم _ آشناسازی کودکان با پند و اندرزهای معصومان(ع) 25
- دوم _ آشناسازی کودکان با داستان های معصومان(ع) 25
- 3. تربیت اخلاقی و عاطفی کودکان 27
- اشاره 27
- اشاره 27
- الف) تربیت اخلاقی 27
- یک _ آموزش عملی 28
- دو_ وقت گذاشتن برای کودکان 30
- سه _ ایجاد عادت های پسندیده 31
- چهار _ جلوگیری از شکل گیری خصلت های ناپسند 32
- ب) تربیت عاطفی کودکان 33
- اشاره 36
- 4. آسیب شناسی تربیت دینی کودکان 36
- الف) آسیب های وراثتی 36
- ج) آسیب های تغذیه ای 37
- ب) آسیب های محیطی 37
- د) آسیب های ناشی از مربیان 39
- اشاره 39
- یک _ سهل انگاری خانواده ها 39
- دو_ شخصیت والدین 40
- سه _ هماهنگ نبودن رفتار با گفتار 43
- چهار_ نظارت و مراقبت نکردن 44
- پنج _ مقایسه کردن کودکان با یکدیگر 44
- اشاره 46
- شش _ روش های تربیتی آسیب زا 46
- اول _ ناز پروردگی 46
- دوم _ رفتارهای تحقیرآمیز 48
- سوم _ اجبار و اکراه 49
- چهارم _ خشونت و سخت گیری بیجا 50
- پنجم _ تبعیض و بی عدالتی 51
- ششم _ ترساندن کودک 53
- اشاره 55
- 5. سیره اخلاقی و تربیتی رسول اکرم صلی الله علیه و آله در برخورد با کودکان 55
- الف) احترام والدین به کودکان 56
- ب) شاد کردن کودکان 57
- ج) عدالت ورزی بین فرزندان 58
- د) پرورش سخاوت در وجود کودک 59
- ه_) سلام کردن به کودک 61
- و) گذاشتن نام نیک بر کودک 62
- ز) پرهیز از کودک آزاری 64
- ح) آموزش اصول دینی 65
- اشاره 67
- 6. دیدگاه برخی اندیشمندان اسلامی در زمینه تعلیم و تربیت 67
- الف) نظر ابن سینا 68
- ب) نظر فردوسی و ناصر خسرو 69
- ج) نظر غزالی 70
- د) نظر نظامی گنجوی 71
- 7. نکته هایی درباره تربیت فرزندان 77
- کتابنامه 81
ص:56
جامعه، کینه توزی و گرایش به پلیدی، نفاق و دورویی، از جمله پی آمدهای ناپسند این رفتارهاست.
سوم _ اجبار و اکراه
سوم _ اجبار و اکراه
برخوردهای تحکم آمیز و امر و نهی های لجاجت برانگیز، یکی دیگر از روش های آسیب زا در تربیت دینی و اخلاقی است. در این روش، والدین به جای صمیمیت و رفاقت با فرزندان، آنها را به انجام هر کاری مجبور می کنند. در خانواده هایی که از این روش استفاده می کنند، ارتباط با فرزندان بر پایه زور است و کودکان باید تنها آنچه را به آنها می گویند، انجام دهند. در غیر این صورت، احتمال دارد نخستین واکنش، تنبیه بدنی باشد. در این گونه خانواده ها، توجه به دیدگاه های فرزندان و گفت وگو با آنان درباره مسائل خانوادگی، نادر و حتی ناممکن است. سخن گفتن والدین با فرزندان، بیشتر حالت دستوری دارد و با انتقاد و تنبیه همراه است و از تشویق برای در پیش گرفتن رفتار مناسب خبری نیست.(1)
شیوه هدایتی قرآن کریم، پرهیز از اکراه و اجبار است. قرآن کریم راه را نشان می دهد و انتخاب را بر عهده خود فرد می گذارد و پذیرش این دعوت را تحمیل نمی کند: «لا اکراه فی الدّین قد تبّیّن الرُّشد من الغی؛ در قبول دین، اکراهی نیست. [زیرا] راه درست از راه انحرافی، روشن شده است». (بقره: 256)
علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می فرماید:
این آیه «دین اجباری» را نفی می کند؛ زیرا دین مجموعه ای از معارف علمی است که معارف عملی را در پی دارد و جامع همه اعتقادات است. اعتقاد و
1- محمدرضا قائمی مقدم، روش های آسیب زا در تربیت از منظر تربیت اسلامی، صص 53 و 54.